Αν κάνετε μια έρευνα στους χώρους εργασίας, θα διαπιστώσετε με έκπληξη ότι αυτό που λέμε γενικόλογα ‘’έχω άγχος στη δουλειά μου’’, είναι διαδεδομένο τόσο πολύ ώστε να το δηλώνει σχεδόν το 33%, δηλαδή ο ένας στους τρείς εργαζόμενους. Στην Ελλάδα μάλιστα τον τελευταίο καιρό, μας απασχολεί τόσο πολύ (φόβος απώλειας εργασίας λόγω κρίσης), ώστε να εκφράζεται και στις δημοσκοπήσεις.
Στην Ευρώπη το ποσοστό αυτό, ούτε λίγο ούτε πολύ, σημαίνει 40 εκατομμύρια άνθρωποι και μεταφράζεται σε ετήσια απώλεια εκατομμυρίων ημερών εργασίας.
Μιλάμε για το εργασιακό άγχος λοιπόν και ευθύς εξαρχής πρέπει να ξεκαθαριστεί πως δεν αφορά μόνο υπαλλήλους, δηλαδή όσους έχουν εξαρτημένη απασχόληση, αλλά καταλαμβάνει τους πάντες. Πάσχουν από αυτό και οι εργοδότες, οι διευθυντές και οι προϊστάμενοι, οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι εργαζόμενοι στο Δημόσιο, οι συμβασιούχοι και οι μόνιμοι, οι εκπαιδευόμενοι και οι μαθητευόμενοι, με λίγα λόγια κάθε εργαζόμενος.
Πρέπει να τονίσουμε επίσης ότι το εργασιακό άγχος δεν έχει να κάνει μόνο με ψυχολογικούς κινδύνους (πχ αγωνία για το ενδεχόμενο απώλειας της εργασίας) αλλά όπως έχει αποδειχτεί, σχετίζεται και συνδέεται με φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς κινδύνους.
Είναι χαρακτηριστικό πως, 90% από τους Ευρωπαίους εργαζόμενους, δηλώνουν ότι στην χώρα τους, το άγχος είναι η κύρια αιτία των ασθενειών. Για το άγχος αυτό, που το συνδέουν με την εργασιακή κόπωση και την καταπίεση, ευθύνεται, κατά την άποψη τους, η κακή οργάνωση της εργασίας. Τα στοιχεία αυτά δημοσιεύτηκαν από τον Παγκόσμιο οργανισμό υγείας το 2005.
Σήμερα, από τις διάφορες μελέτες που σχετίζονται με το εργασιακό άγχος, έχει γίνει απόλυτα σαφές πως η αρνητική επίδραση του στις επιχειρήσεις είναι μεγάλη και χρειάζεται σε κάθε εργασιακό χώρο, να παρθούν μέτρα και να εφαρμοστούν δραστηριότητες πρόληψης. Εντούτοις, παρά τα δεδομένα της έρευνας, πολλές επιχειρήσεις φαίνεται πως δεν αντιλαμβάνονται τις επιπτώσεις και δεν φροντίζουν να αντιδράσουν, λαμβάνοντας τα μέτρα αυτά.
Από την άλλη μεριά, η Πανεπιστημιακή κοινότητα αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση που έχουν συνείδηση της πραγματικότητας των συνεπειών του εργασιακού άγχους, εργάζονται για να υπάρξουν λύσεις και να αλλάξουν στο καλλίτερο τα σημερινά δεδομένα.
Ως θετικό παράδειγμα μπορεί να θεωρηθεί ο ‘’οδηγός για την εργασιακή οργάνωση και το άγχος’’ που εξέδωσε η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας το 2004, η μελέτη για την ‘’διαχείριση κινδύνων’’ από το Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο του Nottingham, καθώς και το ενδιαφέρον για χρηματοδότηση που εκδήλωσε η Ε.Ε μέσα από πόρους του προγράμματος Leonardo Da Vinci.
Τι είναι το ‘’εργασιακό άγχος’’;
Αν επιχειρήσουμε να δώσουμε ένα ορισμό, μπορούμε να πούμε πως πρόκειται για την αντίδραση που έχουν πολλοί άνθρωποι, όταν υφίστανται πιέσεις στο χώρο εργασίας τους για μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο.
Οι περισσότεροι άνθρωποι παρακινούνται από τις προκλήσεις και τις δυσκολίες που προκύπτουν από τις απαιτήσεις της εργασίας τους. Η εξυπηρέτηση αυτών των απαιτήσεων τους προκαλεί ικανοποίηση. Όμως, όταν η πίεση στο χώρο εργασίας ξεπεράσει κάποια όρια και φτάσει σε επίπεδα υπερβολικά, καθώς επίσης όταν η ένταση διαρκεί για πολύ χρόνο, οι άνθρωποι μπορεί να νοιώσουν ένα είδος απειλής για τα συμφέροντά τους ή και την ευημερία τους. Μια τέτοια αίσθηση θα οδηγήσει σε φόβο, θυμό ή άγχος.
Η αντίδραση που θα καταλήξει σε εργασιακό άγχος, θα συμβεί όταν οι εργασιακές απαιτήσεις δεν ταιριάζουν με τις ικανότητες του εργαζόμενου, τις ανάγκες του ή και τους πόρους που διαθέτει για να τα ‘’βγάλει πέρα’’. Ο εργαζόμενος, αντιλαμβανόμενος πως δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις που του έχουν τεθεί, μπορεί να γίνει ασθενής, ενώ δεν είναι απίθανο να υποστεί φυσικούς τραυματισμούς.
Στο σημείο αυτό, καλό είναι να γίνει μια διάκριση ανάμεσα σε αυτό που θα λέγαμε ‘’αντιμετωπίζω μια πρόκληση στη δουλειά μου’’ και σε αυτό που θα θεωρήσουμε ανυπέρβλητο εμπόδιο.
Μια ‘’πρόκληση’’ στην εργασία μας, παρέχει την ώθηση που χρειαζόμαστε, αντλεί μεγαλύτερη ψυχολογική ενέργεια και αποφασιστικότητα και αποδίδει περισσότερη σωματική δράση. Δίνει επίσης αφορμή να αποκτήσουμε νέες ικανότητες.
Όταν ικανοποιείται μια τέτοια πρόκληση, όταν δηλαδή μπορέσουμε να πούμε ‘’κουράστηκα αλλά τα έβγαλα πέρα με επιτυχία’’ αισθανόμαστε πλέον ικανοποιημένοι. Η ένταση μειώνεται και είμαστε χαλαροί. Για αυτούς τους λόγους, οι διάφορες ‘’προκλήσεις’’ θεωρούνται σημαντικό στοιχείο της υγιούς και παραγωγικής εργασίας.
Όμως μια πρόκληση που δεν θα ξεπεραστεί και θα οδηγήσει σε άγχος μπορεί να προκαλέσει διαταραχές στη σωματική και την πνευματική υγεία του ατόμου, ενώ θα υπάρξουν επιπτώσεις στην εύρυθμη λειτουργία και απόδοση των επιχειρήσεων.
Ποια είναι τα αίτια του εργασιακού άγχους;
Από τις διάφορες μελέτες που έχουμε διαθέσιμες, μπορούμε να διακρίνουμε δύο ομάδες προβλημάτων που μπορούν να οδηγήσουν σε εργασιακό άγχος. Πρόκειται για αιτίες που είτε αφορούν το περιεχόμενο της εργασίας είτε το περιβάλλον της. Σε κάθε μια από αυτές, εντάσσονται διάφορες άλλες όπως το περιεχόμενο της εργασίας, ο φόρτος και ο ρυθμός των εργασιών, το ωράριο, η συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων και ο έλεγχος, η εξέλιξη και η σταδιοδρομία, η θέση και ο μισθός, ο ρόλος του εργαζόμενου μέσα στην εργασία, οι διαπροσωπικές σχέσεις, ο χαρακτήρας της εταιρείας και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ εργασίας και σπιτιού.
Αναλυτικότερα, σε άγχος μπορεί να οδηγήσουν:
1. Περιεχόμενο εργασίας. Μονότονα, υποτονικά ή ασήμαντα καθήκοντα. Έλλειψη ποικιλίας στην καθημερινή απασχόληση. Καθήκοντα που ο εργαζόμενος θεωρεί δυσάρεστα ή απεχθή.
2. Φόρτος και ρυθμός εργασιών. Υπερβολική ή λίγη (!) εργασία. Εργασία κάτω από πιεστικές χρονικές συνθήκες.. Εργασία που μπορεί να αποβεί επικίνδυνη.
3. Ωράριο. Πρόγραμμα αυστηρό και ανελαστικό, Μοναχική εργασία και μεγάλο ωράριο. Ωράριο που δεν επιτρέπει προγραμματισμό. Πρόγραμμα σχεδιασμένο με κακό τρόπο. Βάρδιες κακοσχεδιασμένες.
4. Συμμετοχή και έλεγχος. Ο εργαζόμενος δεν έχει καμιά συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων και επίσης καμιά δυνατότητα ελέγχου του αποτελέσματος που προκύπτει.
5. Εξέλιξη, σταδιοδρομίας, θέση, μισθός. Ανασφάλεια για το μέλλον, απουσία προοπτικής για εξέλιξη, σπάνιες ή το αντίθετο, συχνές (!) προαγωγές, Εργασία «χαμηλής κοινωνικής αξίας». Σύστημα πληρωμής με το κομμάτι, άδικη αξιολόγηση της απόδοσης, λιγότερα ή παραπάνω εφόδια για την συγκεκριμένη θέση.
6. Ρόλος στην εταιρεία. Ασαφής ή αντικρουόμενος ρόλος στην ίδια εργασία (σύγκρουση καθηκόντων και υποχρεώσεων), Ευθύνη για άλλους εργαζόμενους, στενή επαφή με άλλους ανθρώπους και τα προβλήματα τους.
7. Διαπροσωπικές σχέσεις. Λαθεμένη, ακατάλληλη υποστηρικτική εποπτεία και ενέργειες προϊστάμενων. Κακές σχέσεις με τους άλλους εργαζόμενους.. Παρενόχληση, καταπίεση ή και εφαρμογή βίας.. Απουσία διαδικασίας έκφρασης παραπόνων. Απουσία δυνατότητας κατάθεσης άποχης για προβλήματα, απομονωμένο εργασιακό περιβάλλον.
8. Χαρακτήρας της εταιρείας. Κακή ή ανύπαρκτη επικοινωνία μεταξύ εργαζομένων. Ανεπαρκής ή κακή ηγεσία, θολοί και ασαφείς εργασιακοί – εταιρικοί στόχοι. Ασαφής διοικητική ιεράρχηση.
9. Αλληλεπίδραση σπιτιού – εργασίας και συγκρουόμενες απαιτήσεις, έλλειψη κατανόησης στην εργασία για τα οικιακά προβλήματα και αντιθέτως,
Πέραν των ανωτέρω υπάρχουν επίσης προσωπικές αιτίες, που προκαλούν άγχος. Αυτές μπορεί να είναι ασθένειες, προβλήματα προσωπικών σχέσεων, οικονομικές δυσκολίες, οικογενειακές ανησυχίες, εθισμοί σε αλκοόλ ή φάρμακα κλπ. Οι αιτίες αυτές προκαλούν αρνητικές συνέπειες στην ψυχική και σωματική υγεία των εργαζόμενων αλλά δεν είναι καθήκον και υποχρέωση των εργοδοτών να τις αντιμετωπίσουν.
Μια επιπλέον σειρά αιτίων και αφορμών που μπορούν να οδηγήσουν σε εργασιακό άγχος είναι: Άχρηστα τυπικά και διαδικασίες, Ουτοπικές υψηλές προσδοκίες που δεν προσεγγίζονται. Τελειομανία. Συχνές συγκρούσεις με ανωτέρους, Απομόνωση από τους άλλους συναδέλφους, Συγκρούσεις με συναδέλφους, Ανικανότητα για την ολοκλήρωση μιας εργασίας, Δύσκολοι πελάτες ή δύσκολοι υφιστάμενοι, Ανεπαρκής εκπαίδευση, Συναισθηματικές σχέσεις με πελάτες ή υφισταμένους. Αδυναμία αναζήτησης βοήθειας όταν θα χρειαστεί, ανυπαρξία εξειδικευμένης αρωγού δράσης.
Αξιολογήστε την δική σας εργασία
Κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά και, αν οδηγηθεί σε άγχος, το παθαίνει αλλά και το ζει με διαφορετικό τρόπο. Σε περίπτωση που και εσείς θεωρείται πως η εργασία που κάνετε σας προκαλεί άγχος, εντοπίστε πρώτα από όλα από πού πηγάζει η πίεση που νοιώθετε και βαθμολογήστε τη.
Το ερωτηματολόγιο που ακολουθεί θα σας βοηθήσει. Για κάθε ένα από τα θέματα της λίστας βάλτε βαθμό ανάλογα με την πίεση που νομίζετε ότι σας ασκεί. Οι βαθμοί είναι: 3 = πολλή πίεση, 2 = λογική πίεση, 1 = μικρή πίεση, 0 = καθόλου πίεση.
- Σχέσεις με τους συναδέλφους
- Πολλή δουλειά
- Πολλοί ρόλοι
- Ευθύνη καθοδήγησης άλλων
- Μισθός
- Εργασία και στο σπίτι μετά από πολλές ώρες
- Πολλές ή δύσκολες ώρες εργασίας
- Αβεβαιότητα για τις αρμοδιότητες
- Δυσκολία στη λήψη αποφάσεων ή στο σχεδιασμό
- Σχέσεις με το διευθυντή
- Δυσχερής απεμπλοκή από τη δουλειά
- Λίγος χρόνος για πολλή δουλειά
- Έλλειψη σαφών και συγκεκριμένων στόχων
- Αντιμετώπιση συχνών συγκρούσεων
- Έλλειψη ενθάρρυνσης ή στήριξης
- Εξέλιξη σταδιοδρομίας, προαγωγές
- Επιδράσεις στην προσωπική ζωή
- Πολύ λίγη δουλειά για τις δυνατότητες σας, μικρές οι απαιτήσεις της
- Αλλαγή στις εργασιακές ‘’ρουτίνες’’. Νέες πρακτικές
- Ύπαρξη ‘’ομάδων’’ στο χώρο εργασίας
- Έλλειψη συναδέλφων με τους οποίους μπορείτε να επικοινωνείτε
- Άβολο περιβάλλον εργασίας;
- Χρονικές πιέσεις και υπερβολικά σφιχτές προθεσμίες
- Έλλειψη ποικιλίας, εργασιακή μονοτονία
- Έλλειψη κινήτρων απόδοσης
- Φόβος λαθών
- Ανύπαρκτη ή κακή καθοδήγηση και οδηγίες
- Απογοήτευση από το είδος της εργασίας
- Έλλειψη των απαραίτητων ικανοτήτων για την συγκεκριμένη εργασία
- Συναντήσεις και παρουσιάσεις
- Γενική ‘’ατμόσφαιρα’’ στο χώρο εργασίας
- Αβεβαιότητα για την παραμονή στην εργασία και διαφαινόμενος κίνδυνος ανεργίας
- Παράγοντες εκτός εργασίας που την επηρεάζουν (ασθένειες, οικονομικά προβλήματα)
Μελετήστε τα και εστιάστε το ενδιαφέρον σας εκεί που τα αποτελέσματα σας δείχνουν πως επικεντρώνετε το μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος σας. Αναζητήστε λύσεις και διεξόδους, επανεκτιμήστε το πρόβλημα στο πραγματικό του μέγεθος και αν μπορείτε τροποποιήστε κάποια πράγματα. Μην διστάσετε να ζητήσετε και τη γνώμη του γιατρού σας και στην ανάγκη ενός ψυχολόγου.
Συνέπειες εργασιακού άγχους
Α. Στους εργαζόμενους
Οι συνέπειες του εργασιακού άγχους αφορούν τόσο στα άτομα που το ζουν όσο και στις Εταιρείες ή τους φορείς που εργάζονται. Το άγχος μπορεί να προκαλέσει πολλά προβλήματα σε προσωπικό επίπεδο και να επηρεάσει τη σωματική και πνευματική υγεία. Οι σωματικές επιπτώσεις είναι η αυξημένη πίεση, διάφοροι πόνοι, ναυτία , πονοκέφαλοι, ταχυκαρδίες ταχύπνοιες, μυϊκή υπερένταση, κλπ. μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη, κρίσεις θυμού και ευερεθιστότητα.
Αυτοί που πάσχουν χάνουν πολύ εύκολα την αυτοσυγκέντρωσή τους, ξεχνούν και αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες. Δεν μπορούν να χαλαρώσουν, δυσκολεύονται να σκεφτούν λογικά και δυσκολεύονται επίσης να πάρουν γρήγορά αποφάσεις. Συχνά αντιμετωπίζουν πρόβλημα ύπνου. Παραπονιόνται πως νοιώθουν κουρασμένοι και απογοητευμένοι. Συχνά είναι επίσης είναι τα παράπονα για την επίδραση της εργασίας στην προσωπική η οικογενειακή τους ζωή. Κάτω από αυτές τις συνθήκες υιοθετούν ανθυγιεινές συνήθειες όπως πολύ κάπνισμα, μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ, χρήση φαρμάκων και άλλες καταχρήσεις.
Β. Στις εταιρείες
Οι συνέπειες του άγχους για τις επιχειρήσεις είναι:
- Αύξηση των απουσιών του προσωπικού
- Μείωση της δέσμευσης τους ως προς την εργασία
- Αύξηση του ρυθμού αντικατάστασης του προσωπικού
- Χαμηλή απόδοση έργου
- Μείωση παραγωγικότητας
- Αύξηση των μη ασφαλών εργασιακών πρακτικών
- Αύξηση της συχνότητας των ατυχημάτων
- Αύξηση των παραπόνων των πελατών
- Αύξηση των νομικών απαιτήσεων και αγωγών εκ μέρους των αγχωτικών υπαλλήλων
Πώς εντοπίζεται από τις επιχειρήσεις το άγχος και οι παράγοντες που το προκαλούν;
Το άγχος επηρεάζει κάθε άνθρωπο με διαφορετικό τρόπο. Κάποιοι παρουσιάζουν έντονες αντιδράσεις. Σε άλλους τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν αργότερα και να υπάρξει σύγχυση με άλλα προβλήματα υγείας. Το άγχος μπορεί να εντοπιστεί από προβλήματα στην συμπεριφορά και σωματικές, πνευματικές και συναισθηματικές ενδείξεις. Είναι πολύ σημαντικό να μην περιμένουν οι επιχειρήσεις την εμφάνιση των προβλημάτων αλλά να πάρουν μέτρα προληπτικά την εξάλειψη των κινδύνων του άγχους και την δημιουργία της κατάλληλης ατμόσφαιρας που θα εγγυηθεί την εύρυθμη λειτουργία, την απόδοση έργου και την υγεία των εργαζόμενων.
Ενδείξεις άγχους στο προσωπικό
Σωματικές: Συχνά παράπονα των εργαζόμενων για πονοκέφαλο, υπέρταση, δυσπεψία, εμφάνιση δυσκοιλιότητας ή διάρροιας, δύσπνοιας, τάσης λιποθυμίας, αδυναμία, εύκολη κόπωση, γρήγορη και σημαντική μεταβολή βάρους, έντονη εφίδρωση, δερματικά προβλήματα.
Πνευματικές: Αδυναμία συγκέντρωσης, λάθη, ανησυχία, αρνητισμός, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων, παράπονα για κακό ύπνο και εφιαλτικά όνειρα, παθητική συμπεριφορά, αποφυγή προοπτικής σκέψης και σχεδιασμών, βιαστικές ενέργειες και αποφάσεις.
Συμπεριφοράς: Ψέματα, μειωμένη κοινωνικότητας, τάση απομόνωσης, παρατεταμένη ανησυχία, , απρόσεκτη οδήγηση, έναρξη μεγάλης κατανάλωσης αλκοόλ, αύξηση καπνίσματος, εύκολο κλάμα, συνεχείς ‘’κόντρες’’ και συγκρούσεις, ειρωνεία, άρνηση συμμόρφωσης σε απλές εντολές ή συμβουλές, επιμονή στην εφαρμογή λαθεμένων πρακτικών εργασίας, συχνές καθυστερήσεις προσέλευσης, δυσμενή σχόλια για άλλους συναδέλφους, φωνασκίες, αποφυγή δέσμευσης σε καθήκοντα. Ευμετάβλητη διάθεση και κυκλοθυμία, κρίσεις πανικού ή φόβου, αίσθηση μη ικανοποίησης.
Εσείς νιώθετε εργασιακό άγχος;
Βαθμολογείστε κάθε μια από τις παρακάτω προτάσεις – δηλώσεις, ανάλογα με το πόσο σας εκφράζει. Αν η κάθε μια δήλωση δεν σας ταιριάζει βάλτε της 1 βαθμό. Αν σας εκφράζει απόλυτα δώστε της 6 βαθμούς, ενδιάμεσες βαθμολογίες θα βάλετε όπως βλέπετε στον βαθμολογικό πίνακα που ακολουθεί:
Βαθμολογία
1=διαφωνώ απόλυτα,
2=διαφωνώ,
3=διαφωνω λίγο,
4=συμφωνω λίγο,
5=συμφωνώ,
6=συμφωνώ απόλυτα.
- Συχνά έχω αϋπνίες εξαιτίας της δουλειάς.
- Ξυπνάω τη νύχτα και σκέφτομαι τη δουλειά μου.
- Υποφέρω από ανεξήγητους πόνους.
- Με πονάει ο λαιμός και ο ώμος μου.
- Με πονάει η πλάτη μου.
- Υποφέρω συχνά από πονοκεφάλους.
- Με πονούν οι αρθρώσεις μου.
- Έχω συχνά στομαχικές διαταραχές.
- Νιώθω συχνά ένταση ή πίεση.
- Νιώθω άγχος όταν φεύγω για τη δουλειά.
- Κατά τον ελεύθερο χρόνο μου το μυαλό μου απασχολούν ζητήματα
- δουλειάς.
- Δυσκολεύομαι να ξεχωρίσω τα προσωπικά μου από τη δουλειά.
- Είμαι απογοητευμένος από τη δουλειά μου.
- Νιώθω ότι δεν ξέρω να κάνω σωστά τη δουλειά μου.
- Νιώθω ότι δεν έχω αρκετό χρόνο για να κάνω τη δουλειά μου.
- Είμαι πολυάσχολος.
- Νιώθω ότι δεν έχω πολλή ενέργεια στη δουλειά μου.
- Δουλεύω συνεχώς υπερωρίες.
- Εργάζομαι συχνά και Σαββατοκύριακα λόγω φόρτου εργασίας.
- Νιώθω εκνευρισμένος.
- Πιέζομαι στη δουλειά.
- Δεν έχω καλή σχέση με τους συναδέλφους μου.
- Δεν παίρνω βοήθεια ή πληροφορίες από το διευθυντή μου.
- Νιώθω ότι δεν μπορώ να εξελιχθώ στο πλαίσιο του εργασιακού
- περιβάλλοντος.
- Νιώθω ότι δεν έχω χρόνο.
- Δε νιώθω αναγκαίος στη δουλειά μου.
- Δεν ξέρω πώς συνδέεται η απόδοση μου με τις διαδικασίες της εταιρείας.
- Η δουλειά μου είναι ασήμαντη.
- Δεν με ικανοποιούν οι εργασιακές συνθήκες.
- Δεν εξαντλώ όλα τα προσόντα μου στη δουλειά μου.
- Με ταλαιπωρούν αιφνίδιες αλλαγές συμπεριφοράς.
- Λόγω εργασίας δεν έχω χρόνο για τίποτε άλλο.
- Για να τα βγάλω πέρα χρησιμοποιώ πολλά τονωτικά (αλκοόλ, καπνό).
- Δεν ξέρω πώς να χαλαρώσω.
Βαθμολογήσατε κάθε πρόταση και αθροίστε τους βαθμούς:
Τα αποτελέσματα μπορεί να ποικίλουν ανά περιόδους και γι’ αυτό μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την αξιολόγηση σε διάφορες εποχές και περισσότερες της μιας φορές. Η αξιολόγηση με αυτό τον τρόπο μπορεί να σας δώσει πληροφορίες και για την πορεία που ακολουθεί το εργασιακό σας άγχος. .
035-105 βαθμοί: Σύμφωνα με αυτή την αξιολόγηση δεν υποφέρετε από εργασιακό άγχος.
106-174 βαθμοί: Περιστασιακά υποφέρετε από άγχος.
175-210 βαθμοί: Υποφέρετε από έντονο άγχος.