Ίσως το ακούτε για πρώτη φορά και –μάλλον- σας φαίνεται αστείο. Αλλά: Πρόκειται για αρκετά συνηθισμένη νευρολογική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από μια μη ελεγχόμενη και επιτακτική ανάγκη του πάσχοντος να κινεί συνεχώς τα κάτω άκρα. Όταν αυτά παραμένουν ακίνητα (ανάπαυση, βράδυ), ο ασθενής παραπονιέται για ενοχλήματα.
Το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών (RLS από το αγγλικό Restless Legs Syndrome) ονομάζεται επίσης και Σύνδρομο του Ekbom.
Στο RLS έχουμε δυσάρεστες (έως και επώδυνες ενοχλήσεις) στα κάτω άκρα που αφορούν τις ώρες που ο πάσχων αναπαυόμενος, δεν κινεί τα πόδια ή τις ώρες που κοιμάται.
Ειδικά στον ύπνο, παρουσιάζονται ακούσιες κινήσεις των ποδιών, συχνές και σχεδόν ρυθμικές, έτσι ώστε ο ασθενής να ξυπνά συχνά και να έχει ως εκ τούτου ανεπαρκή και όχι ‘’χορταστικό’’ ύπνο.
Το πρωί θα σηκωθεί κουρασμένος και θα νοιώθει κόπωση και κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Στην εργασία δεν μπορεί να συγκεντρωθεί, και στην οδήγηση επίσης.
Αδυνατεί λόγω του προβλήματος του να ‘’ακινητοποιηθεί’’ για πολλή ώρα και έτσι αποφεύγει κοινωνικές εκδηλώσεις, θεατρικές παραστάσεις και κινηματογράφο. Επιπλέον, μακρινά ταξίδια με λεωφορείο ή με αεροπλάνο είναι για αυτόν σημαντικό πρόβλημα.
Σε γενικές γραμμές οι επιπτώσεις από το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών στην ζωή του είναι σημαντικές. Αναφέρονται περιπτώσεις αλλαγών της ψυχικής διάθεσης, ευερεθιστότητα, ακόμα και κατάθλιψη. Στατιστικά ευρήματα υποδηλώνουν ότι ο πάσχων μπορεί πιο εύκολα να εμπλακεί σε τροχαίο ατύχημα.
Τα αίτια του συνδρόμου
Προκαλείται (μάλλον) από διαταραχές στη λειτουργικότητα των κυττάρων που παράγουν ντοπαμίνη στη μελαινοραβδωτή περιοχή του εγκεφάλου. Στο συμπέρασμα αυτό οδηγούμαστε διότι αν δώσουμε φάρμακα με δράση ανάλογη αυτής τη ουσίας, έχουμε σημαντική βελτίωση.
Το Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών μπορεί να είναι πρωτοπαθές (ιδιοπαθές) ή να οφείλεται σε άλλες καταστάσεις και να προκύπτει ως επακόλουθο τους. Τέτοιες καταστάσεις μπορεί να είναι η σιδηροπενική αναιμία και οι νεφρικές παθήσεις σε βαριές μορφές. Η θεραπεία της υποκείμενης πάθησης θα εξαφανίσει τα συμπτώματα του συνδρόμου. Μπορεί επίσης να παρουσιαστεί στην κύηση και να ξεπεραστεί μετά τον τοκετό.
Για τις περιπτώσεις με πρωτοπαθές Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών δεν έχουμε εμφανές αίτιο. Στατιστικά στοιχεία υποστηρίζουν ότι υπάρχει γενετική προδιάθεση (50-70% των ασθενών παρουσιάζουν οικογενειακό ιστορικό).
Τα συμπτώματα που προκαλούνται από το πρωτοπαθές Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών μπορούν να εμφανιστούν αιφνίδια και προοδευτικά να γίνουν πιο συχνά (κάποτε και καθημερινά). Σπάνια βελτιώνονται χωρίς την ανάλογη θεραπεία.
Πως θα το καταλάβουμε;
Έχει στατιστικά εκτιμηθεί ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό (13% ) των ασθενών με συμπτώματα Συνδρόμου Ανήσυχων Ποδιών που συμβουλεύονται ιατρό θα πάρουν σωστή διάγνωση. Συνηθισμένες αιτίες λαθεμένης εκτίμησης είναι οι διαγνώσεις ‘’κακή κυκλοφορία’’, ‘’αρθριτικά’’, ‘’προέρχεται από τη σπονδυλική στήλη’’ κλπ.
Η διάγνωση του Συνδρόμου Ανήσυχων Ποδιών βασίζεται στην παρουσία των εξής κύριων συμπτωμάτων:
- Τα συμπτώματα αρχίζουν και προοδευτικά επιδεινώνονται κατά τις περιόδους ανάπαυσης ή αδράνειας (στο κάθισμα, στο κρεβάτι κλπ.)
- Ο ασθενής έχει επιτακτική ανάγκη να κινήσει τα κάτω άκρα. Νοιώθει ενοχλήματα που τα περιγράφει σαν μούδιασμα, τάση, πρήξιμο, μυρμήγκιασμα ή και πόνο.
- Τα συμπτώματα ανακουφίζονται εντελώς ή σε σημαντικό βαθμό με την κίνηση, το βάδισμα ή το τέντωμα.
- Τα συμπτώματα είναι εντονότερα κατά τις βραδινές ή νυχτερινές ώρες
Πως θα το θεραπεύσουμε;
Πριν από κάθε θεραπεία ο γιατρός που θα διαγνώσει το σύνδρομο RLS πρέπει να αποκλείσει τις περιπτώσεις που οφείλονται σε άλλα αίτια (υποκείμενες παθήσεις) και να φροντίσει να τις αντιμετωπίσει σωστά.
Για τις περιπτώσεις του πρωτοπαθούς συνδρόμου υπάρχουν θεραπείες ικανοποιητικές στα αποτελέσματα τους διότι η πάθηση απασχολεί την ιατρική κοινότητα στα 20 τελευταία χρόνια και προέκυψαν αρκετές γνώσεις. Από τους ‘’αγωνιστές ντοπαμίνης’’ που κυρίως θα χορηγηθούν προτιμώνται κάποιοι που έχουν καλλίτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα και λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες.
Εξυπακούεται ότι σε συστηματική και συνεχή θεραπεία θα προχωρήσουμε σε περιπτώσεις που τα συμπτώματα είναι συχνά ή καθημερινά και έντονα. Σε διαφορετική περίπτωση η χορήγηση φαρμάκου μπορεί να είναι διαλείπουσα.
Τι συχνότητα έχει;
Το πρωτοπαθές Σύνδρομο Ανήσυχων Ποδιών (RLS) παρότι μέχρι σήμερα ‘’παραμελημένο’’ είναι συνηθισμένη νευρολογική διαταραχή. Ένας στους δέκα ενήλικες ηλικίας 30 έως 80 ετών μπορεί να προσβληθεί.
Αφορά περισσότερο τις γυναίκες και γίνεται συχνότερο όσο ανεβαίνει η ηλικία. Παρά ταύτα μπορεί να παρουσιαστεί και σε παιδιά πάνω από 8 ετών και σε εφήβους. Επειδή στο 1/3 των πασχόντων τα συμπτώματα θα εμφανιστούν τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, οι επιπτώσεις στη ζωή τους θα είναι σημαντικές.