Μην πετάτε τα χρήματα σας άσκοπα
Χωρίς αμφιβολία, τα χρήματα χωρίς υγεία δεν έχουν καμιά αξία και κάθε λογικός άνθρωπος, αν είναι να διαλέξει δεν πρόκειται να διστάσει ούτε στιγμή. Εν τούτοις είναι διαφορετικό πράγμα να φροντίζω την υγεία μου χωρίς τσιγκουνιές και εντελώς διαφορετικό να κάνω το ίδιο, ξοδεύοντας χρήματα που δεν είναι αναγκαίο να ξοδευτούν διότι δεν θα προσθέσουν τίποτα παραπάνω και κανένα απολύτως όφελος.
Στην Ελληνική πραγματικότητα, η κατασπατάληση χρημάτων ‘’για την υγεία’’, είναι δυστυχώς μια πραγματικότητα και, ανεξάρτητα αν αυτό γίνεται με χρήματα που βγαίνουν από την τσέπη του εργαζόμενου ή τον δημόσιο κορβανά, οδηγούν σε μια μεγάλη οικονομική απώλεια που φυσικά έχει επιπτώσεις. Είτε στην οικογενειακή, είτε στην δημόσια ζωή μας.
Το φαινόμενο είναι πολυ-παραγοντικό και οι λόγοι που οδηγούν σε αυτό πολλοί και διάφοροι. Πρώτα από όλα θα αναφέρουμε την έλλειψη ενημέρωσης, που δυστυχώς είναι μεγάλη και φυσικά, μπορούμε να προσθέσουμε πολλούς ακόμα παράγοντες μεταξύ των οποίων την απουσία ελέγχου από την μεριά του κράτους, την μη συνεχιζόμενη ιατρική δια βίου εκπαίδευση, μια σειρά από νοσηρά φαινόμενα που ευδοκιμούν τόσο στον ιδιωτικό όσο και το δημόσιο τομέα παροχής υπηρεσιών, και άλλα πολλά.
Το σημερινό άρθρο, δεν επιδιώκει ούτε μπορεί φυσικά, να ‘’βάλλει τα πράγματα στη θέση τους’’. Κάτι τέτοιο θα προκύψει (ίσως), όταν (και εάν) οι διαχειριζόμενοι τις τύχες μας θα αποφασίσουν να παρατήσουν τις εντυπώσεις και να ασχοληθούν σοβαρότερα με αυτό που λέγεται οργανωμένο κράτος. Για την ώρα επομένως που μιλάμε, ας φροντίσουμε εμείς να καταγράψουμε, μερικά μόνο, από τα πολλά που θα μπορούσαμε να κάνουμε, ώστε και την υγεία μας να φροντίζουμε και το πορτοφόλι μας να μην ελαφρώνουμε, χρησιμοποιώντας το κέρδος μας κάπου που να πιάνει πραγματικά τόπο.
Οι εργαστηριακές εξετάσεις μας δεν αλλάζουν χωρίς λόγο από την μια ημέρα στην άλλη. Είναι επομένως παράλογο να κάνουμε κάθε τόσο έλεγχο για χοληστερίνη, σάκχαρο, ουρικό οξύ, ουρία και ότι ακόμα. Για τους νεώτερους ανθρώπους, μια φορά το χρόνο είναι αρκετή (και μάλιστα σε επιλεγμένες εξετάσεις) ενώ για τους ηλικιωμένους, τις περισσότερες φορές, δυο έλεγχοι το χρόνο (ανά εξάμηνο), φθάνουν και περισσεύουν. Εξαιρέσεις μπορεί να υπάρχουν (πχ. αν χρησιμοποιώ διουρητικά ίσως να χρειαστεί να ελέγχω συχνότερα τους ηλεκτρολύτες μου), αλλά είναι κωμικό να βλέπει κανείς έλεγχο σε νέα άτομα που κανένα λόγο δεν έχουν για να τους συμβεί διαταραχή των ηλεκτρολυτών.
Οι εξετάσεις κάθε είδους, δεν πρέπει να γίνονται ποτέ με απόφαση του ίδιου του ενδιαφερόμενου που αυτενεργεί. Γίνονται αφού προηγηθεί ο κλασικός δρόμος της επίσκεψης στον αρμόδιο και έμπειρο γιατρό, στον οποίο θα περιγράψουμε τα προβλήματα μας και, μετά από ένα πλήρες ιστορικό και την λεπτομερή φυσική εξέταση, θα αποφασισθεί εάν και κατά πόσον θα χρειαστεί εργαστηριακός έλεγχος. Οποιαδήποτε άλλη πρακτική είναι λαθεμένη και πέραν των οικονομικών, μπορεί να έχει και άλλες δυσάρεστες επιπτώσεις. Δεν είναι καθόλου σπάνιο στην καθημερινή άσκηση της ιατρικής, να βλέπουμε απίθανα πράγματα, όπως μαγνητικές τομογραφίες για απλούς λειτουργικούς πονοκεφάλους, υπερήχους ‘’για να δούμε πως είναι το έντερο’’, αξονικές τομογραφίες για πόνους που οφείλονται σε απλές γαστρίτιδες, γαστροσκοπήσεις σε άτομα κάτω από τα σαράντα χωρίς ύποπτα συμπτώματα κλπ. κλπ. κλπ.
Φυσικά, οι παραπάνω εξετάσεις, ίσως σε κάποιους θα χρειαστεί να γίνουν αλλά για αυτό, πάντα θα έχει προηγηθεί πλήρης αιτιολόγηση.
Επειδή λοιπόν, ο καθημερινός άνθρωπος δεν μπορεί να έχει την γνώση και την εμπειρία του ειδικού, μπορεί να στηριχθεί σε μερικά επιγραμματικά δεδομένα και, με τον τρόπο αυτό, να αποφύγει άσκοπα και ευρωβόρα πράγματα που επιπλέον του κοστίζουν και ψυχολογικά. Έχουμε λοιπόν και λέμε:
1. Εξετάσεις ρουτίνας αίματος και ούρων κάνουμε, αν είμαστε νεώτεροι μια φορά το χρόνο και αν είμαστε μεγαλύτεροι, το πολύ δυο φορές το χρόνο. Ειδικές εξετάσεις αίματος (όπως ορμόνες, κρεατινίνη, CPK, LDH, αλκαλική φωσφατάση κλπ), κάνουμε μόνο όταν ο ειδικός θα τις χρειαστεί και εφόσον θα τεκμηριώσει επαρκώς το λόγο που τις χρειάζεται.
2. Έλεγχος με υπέρηχους γίνεται για να έχουμε εικόνα της κατάστασης σε διάφορα όργανα του οργανισμού μας και κυρίως εκείνα της κοιλιάς και της ελάσσονος πυέλου (λεκάνη). Αν χρειαστεί να κάνουμε υπέρηχους, ας γνωρίζουμε πως η χρέωση αυξάνει για κάθε όργανο που θα ελεγχθεί. Επομένως αν μας ενδιαφέρει να μάθουμε τι συμβαίνει στην χοληδόχο κύστη και τα χοληφόρα, θα πληρώσουμε (εμείς ή το κράτος) ελάχιστα χρήματα αν το παραπεμπτικό γραφτεί σωστά, και διπλάσια έως τετραπλάσια χρήματα αν αυτό είναι γενικόλογο και δεν προσδιορίζει επακριβώς τι είναι εκείνο που θέλουμε να εκτιμήσουμε. Για πιο λόγο όμως, προκειμένου να μάθω πως είναι το συκώτι και η χολή μου, πρέπει να δώσω χρήματα και για το πάγκρεας, τον σπλήνα και τα νεφρά; Μα εγώ δεν ζήτησα έλεγχο αυτών των οργάνων θα σκεφτεί κάποιος. Την χολή και το συκώτι είχα κατά νου. Ναι, είναι η απάντηση, αλλά όταν το παραπεμπτικό γράφει ‘’υπέρηχοι άνω κοιλίας’’, για τον εξεταστή ακτινολόγο σημαίνει και όλα τα υπόλοιπα. Φαντάζεστε βέβαια πως μεταφράζεται οικονομικά, μια ακόμα πιο γενικόλογη διατύπωση, όπως για παράδειγμα ‘’υπέρηχοι άνω – κάτω κοιλίας’’ όπου το ήδη αυξημένο κόστος διπλασιάζεται.
3. Μια και μιλάμε για υπέρηχους, ας πούμε ακόμα ότι η εξέταση αυτή δίνει πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα για την εκτίμηση του ήπατος. Για την ακρίβεια, πιο καλά και από την αξονική τομογραφία. Είναι επομένως λίγες οι περιπτώσεις όπου θα χρειαστεί να γίνει έλεγχος με αξονικό τομογράφο σε άτομα που ήδη ήλεγξαν το ήπαρ τους με υπερηχογράφημα.
4. Κάτι επίσης που πρέπει να τονίσουμε είναι πως οι υπέρηχοι, δεν μπορούν να μου δώσουν καμιά πληροφορία για όργανα που είναι κοίλα (δηλαδή κούφια). Αυτό σημαίνει ότι στην καθημερινή ρουτίνα, δεν έχει απολύτως κανένα νόημα να κάνω εξέταση με υπέρηχους ‘’για να δω πως είναι το στομάχι ή το έντερο μου ‘’. Όμως το βλέπουμε και αυτό και μάλιστα πολύ συχνά, όταν οι ενδιαφερόμενοι αυτενεργούν και αποφασίζουν μόνοι τους τι είναι αυτό που τους χρειάζεται.
5. Συχνά πυκνά δυστυχώς, βλέπουμε όλο και νεώτερα άτομα να παραπέμπονται για ενδοσκοπικό έλεγχο με γαστροσκόπηση, σιγμοειδοσκόπηση ή και κολονοσκόπηση. Σύμφωνα με διεθνώς παραδεκτούς κανόνες, οι εξετάσεις αυτές μπορεί να είναι απόλυτα αναγκαίες στις μεγαλύτερες ηλικίες, αλλά είναι ελάχιστα τα περιστατικά (και κάτω από ειδικές συνθήκες) που θα χρειαστεί να γίνουν σε νέα άτομα. Είναι εντυπωσιακό πλέον, το πλήθος των νέων ανθρώπων που έχουν κάνει χωρίς αναγκαίο λόγο, όχι μια αλλά αρκετές φορές, περισσότερες από αυτές τις εξετάσεις. Γιατί όμως να γίνεται αυτό; Άγνοια; Αβεβαιότητα; Έλλειμμα εμπειρίας; Σκοπιμότητα;, Τα συμπεράσματα δικά σας. Πάντως, για να το πούμε και αυτό, υπάρχουν άνθρωποι που επιμένουν να προχωρήσουν σε ενδοσκοπικό έλεγχο, παρά τις διαβεβαιώσεις των γιατρών τους ότι δεν είναι αναγκαίο. Πρόκειται βέβαια περί εκείνων οι οποίοι φοβούνται και απαιτούν να έχουν μια ‘’τεκμηρίωση’’, ώστε να διασκεδάσουν τους φόβους τους.
6. Ένας ακόμα λόγος για πεταμένα χρήματα, είναι ο θυρεοειδής και η παραφιλολογία που τον συνοδεύει. Εάν ο κλινικός έλεγχος προηγηθεί, τα περιστατικά που θα αποφασισθεί ότι θα κάνουν έλεγχο με υπέρηχους ή και με μέτρηση ορμονών, θα είναι σίγουρα πολύ λιγότερα. Για πιο λόγο όμως να προχωρήσω αν, ούτε στην ψηλάφηση υπάρχει εύρημα, ούτε και η κλινική εικόνα του ασθενούς θυμίζει υπέρ ή υπολειτουργία του αδένα;
Γύρω από το σημερινό μας θέμα και τους τρόπους με τους οποίους πετάμε κυριολεκτικά και καθημερινά τα χρήματα μας για να φροντίσουμε την υγεία μας, θα μπορούσαμε να συνεχίσουμε για πολύ ακόμα. Η σπατάλη είναι ένα αποδεδειγμένο γεγονός. Όμως, θα ρωτήσει εύλογα ο αναγνώστης, πως μπορεί να βάλλει τάξη και να το αποφύγει; Υπάρχουν πολλά που θα μπορούσαμε να πούμε ακόμα και να φροντίσουμε να τα εφαρμόζουμε. Όμως, αυτό που κατά την γνώμη του γράφοντος έχει την μεγαλύτερη σημασία είναι ένα: εμπιστευτείτε τον έμπειρο οικογενειακό σας γιατρό. Αφήστε τις αποφάσεις για τον καθ’ ύλη αρμόδιο. Μην αυτενεργείτε και –κυρίως- μην αποφασίζετε υπό το κράτος συναισθηματικής φόρτισης.