Τέσσερα εκατομμύρια (4.000.000) μικρά παιδιά, κυρίως στις υποανάπτυκτες χώρες χάνουν κάθε χρόνο τη ζωή τους από την οξεία γαστρεντερίτιδα για την οποία δεν διαθέτουν αντιβιοτικά, νερό και ηλεκτρολύτες. Είναι προφανές ότι η ανθρωπότητα, στην θεαματική και ξέφρενη πορεία της προς τα εμπρός, καλό είναι να κοντοστέκεται συχνά για να σκεφτεί.
Την λέμε και τροφική δηλητηρίαση και είναι μια λοιμώδης πάθηση. Οφείλεται σε μικρόβια ή σε ιούς (σπανιότερα σε παράσιτα) και τις τοξίνες που αυτά εκκρίνουν.
Η οξεία γαστρεντερίτιδα είναι η πλέον σημαντική αιτία θανάτου στη γη. Υπολογίζεται ότι η ετήσια θνητότητα του παιδικού πληθυσμού της γης από οξεία λοιμώδη διάρροια ανέρχεται σε 4.000.000 παιδιά ηλικίας κάτω των πέντε ετών, κυρίως στις χώρες του αποκαλούμενου τρίτου κόσμου. Τα συχνότερα αίτια οξείας γαστρεντερίτιδας είναι τα στελέχη του κολοβακτηριδίου που παράγουν εντεροτοξίνη και οι ιοί Rοta και Noro.
Τι ακριβώς κάνουν αυτοί οι παθογόνοι μικροοργανισμοί;
Με διάφορους μηχανισμούς επιδρούν βλαπτικά στο βλεννογόνο (δηλαδή την εσωτερική επικάλυψη) του πεπτικού και προκαλούν διάρροια. Αυτή η διάρροια οφείλεται σε επίδραση του βλαπτικού παράγοντα στο λεπτό έντερο, το παχύ έντερο ή και στα δυο.
Σε μερικές περιπτώσεις (π.χ. χρυσίζων σταφυλόκοκκος) η βλάβη του βλεννογόνου και τα συμπτώματα της οξείας γαστρεντερίτιδας, οφείλονται σε τοξίνη που παράγει το μικρόβιο αφού μολύνει την τροφή και πολλαπλασιαστεί μέσα σε αυτή. Μεγάλη ποσότητα τοξίνης που καταναλώσαμε σημαίνει και βαρύτερη νόσηση που σε κάθε περίπτωση θα αρχίσει 2-6 ώρες μετά το φαγητό.
Θα έχουμε εμετούς και διάρροιες, δεν θα έχουμε πυρετό και αυτό, αφού κρατήσει 1-2 ημέρες θα ξεπερασθεί (αυτοϊαθεί) χωρίς να απαιτήσει ιδιαίτερη θεραπεία.
Σε άλλες περιπτώσεις (παθογόνα κολοβακτηρίδια, Δονάκιο της χολέρας), τα ίδια τα μικρόβια αφού κολλήσουν πάνω στο βλεννογόνο θα παράγουν τοξίνη και αυτή θα προκαλέσει τα συμπτώματα. Η εγκατάσταση των συμπτωμάτων θα αρχίσει αργότερα (από 12 έως 36 ώρες μετά από το ύποπτο φαγητό), θα κρατήσει περισσότερες ημέρες (2-4) και θα προκαλέσει διάρροιες με ελαφρό πόνο στην κοιλιά.
Παιδιά και ηλικιωμένοι από τα υγρά που χάνουν, διατρέχουν κίνδυνο να αφυδατωθούν ή να πάθουν διαταραχές στους ηλεκτρολύτες.
Υπάρχουν τέλος περιστατικά που άλλη ομάδα μικροβίων (τα λέμε διεισδυτικά), όπως είναι η Σαλμονέλλα, η Σιγκέλλα και το Καμπυλοβακτηρίδιο, σε αντίθεση με τα προηγούμενα, εισχωρούν στο βλεννογόνο του εντέρου, πολλαπλασιάζονται εκεί και προκαλούν έντονη φλεγμονή με οίδημα και δημιουργία μικρών ελκών. Έτσι στα κόπρανα του ασθενούς θα δούμε άφθονη πυώδη βλέννα ή και αίμα.
Με τον ίδιο μηχανισμό (διείσδυση) δρα και η ιστολυτική αμοιβάδα (παράσιτο).
H γαστρεντερίτιδα από αυτά τα διεισδυτικά μικρόβια θα εκδηλωθεί με τα ίδια συμπτώματα με τη γαστρεντερίτιδα που περιγράψαμε πιο πριν (τα μικρόβια δηλαδή που κολλάνε στο βλεννογόνο) αλλά εδώ θα έχουμε υψηλό πυρετό, κωλικούς πόνους στην κοιλιά και πυώδεις – αιματηρές διάρροιες. Δεν αποκλείεται να χρειασθούμε νοσηλεία σε νοσοκομείο.
Ξεχωριστή κατηγορία γαστρεντερίτιδας είναι εκείνη που οφείλεται σε ιούς. Διάφοροι ιοί μπορεί να είναι υπεύθυνοι και προκαλούν συμπτώματα, γιατί προσβάλουν το λεπτό έντερο και μειώνουν την απορροφητική του επιφάνεια (μείωση του ύψους των λαχνών = πρόκληση διάρροιας)
Δείτε και: Διακοπές, Ταξίδια εμβόλια
καθώς και: Η Κατάρα του Τουταγχαμών (διάρροια ταξιδιωτών)
Η Θεραπεία στις Γασρεντερίτιδες
Οδηγίες και προφυλάξεις για τροφικές δηλητηριάσεις