Επικίνδυνες για τον άνθρωπο καταστάσεις προκαλούνται από έντομα που ανήκουν στη κατηγορία των υμενόπτερων (συνήθεις ύποπτοι η μέλισσα και η σφήκα).
Εάν μάλιστα στο παρελθόν υπάρχει ιστορικό με πολλά τσιμπήματα (αγρότες, μελισσουργοί, εραστές της υπαίθρου) , ο κίνδυνος μεγαλώνει διότι αυξάνει η πιθανότητα ευαισθητοποίησης.
Τα κουνούπια, οι σκνίπες, οι μεγάλες μύγες (ταβανίδες – τάβανος) , τα τσιμπούρια και οι κοριοί καθώς και οι αράχνες, προκαλούν (συνήθως) τοπική αντίδραση του σημείου που τσίμπησαν το δέρμα μας.
Μετά από το τσίμπημα
Η τοξική επίδραση από το δηλητήριο θα προκαλέσει σε όλους πόνο και φαγούρα, κοκκινίλα σε έκταση διαμέτρου 4 – 5 εκατοστών και ένα ελαφρό πρήξιμο. Όλα αυτά θα είναι πιο έντονα αν η περιοχή αποτελείται από μαλακούς ιστούς (π.χ βλέφαρα και χείλη).
Δεν χρειαζόμαστε ειδικά θεραπευτικά μέτρα γιατί δεν υπάρχει κίνδυνος. Για τα τοπικά όμως συμπτώματα μπορούμε να εφαρμόσουμε αντιισταμινικά και αν δεν έχουμε, λίγη σόδα φαγητού διαλυμένη σε νερό ή λίγο ξύδι σε ένα πανί ή μια γάζα.
Τα προβλήματα με τα τσιμπήματα των υμενόπτερων αρχίζουν όταν το άτομο είναι αλλεργικό. Η τοπική αντίδραση μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη και μερικές φορές να εξελιχθεί σε βαριά αναφυλαξία με εκδηλώσεις σοβαρές από τα διάφορα συστήματα.
Μπορούμε να διακρίνουμε τρεις κατηγορίες αντίδρασης ανάλογα με τη βαρύτητα των συμπτωμάτων
Μεγάλη αντίδραση γύρω από το τσίμπημα: Μπορεί να απλωθεί σε αρκετά εκατοστά. Για παράδειγμα το τσίμπημα έγινε κοντά στον αγκώνα και πρήζεται όλος ο βραχίονας.
Αρκετά ενοχλητική κατάσταση αλλά όχι επικίνδυνη. Συνήθως σημαίνει ότι έχει εγκατασταθεί ευαισθητοποίηση. Δεν είναι κακό να συζητήσετε με τον γιατρό σας.
Συστηματική αλλά ελαφρά αναφυλακτική αντίδραση. Μπορεί να παρουσιάσει κνιδωτικό εξάνθημα. Το δέρμα σε διάφορες περιοχές του κορμιού και σε άλλοτε άλλη έκταση, μοιάζει σαν να ερεθίστηκε από τσουκνίδα.
Αν δεν συμμετέχουν άλλα όργανα και συστήματα, ούτε αυτή η μορφή είναι επικίνδυνη για τη ζωή.
Αλλεργικό shock: Βαριά συστηματική αναφυλαξία με συμμετοχή από διάφορα όργανα και συστήματα. Μετά από λίγα λεπτά αρχίζει φαγούρα στις παλάμες και τα πέλματα. Το δέρμα γίνεται κόκκινο, η αναπνοή ‘’σφυρίζει’’ και υπάρχει ξερός βήχας γιατί έχουμε σπασμό στους βρόγχους.
Ο ασθενής συχνά είναι ‘’πρησμένος’’ τόσο ώστε να αλλοιώνονται τα χαρακτηριστικά του. Τα μάτια θαμπώνουν και υπάρχει ζάλη. Αν προσπαθήσει να σηκωθεί θα πέσει. Η μύτη μπουκώνει, η πίεση είναι πολύ πεσμένη και ο σφυγμός πολύ αδύναμος.
Από άλλα συστήματα μπορεί να έχουμε πόνο στην κοιλιά, ναυτία και εμετό (από το πεπτικό) ή σύγχυση, λιποθυμία, σπασμούς (από το νευρικό). Η βαριά προσβολή του καρδιοαγγειακού συστήματος θα προκαλέσει κώμα που αν δεν αντιμετωπιστεί θα καταλήξει στο θάνατο.
Η παραπάνω περιγραφή που είναι σχηματική και μόνο για να κατανοήσουμε τη βαρύτητα των διαφόρων περιπτώσεων, δεν πρέπει να μας κάνει να πιστέψουμε ότι όλες οι περιπτώσεις θα είναι ίδιες. Υπάρχουν διαβαθμίσεις βαρύτητας και ποικιλίες συνδυασμών συμπτωμάτων. Σε κάθε περίπτωση όμως, για να μην εκτεθεί καμιά ζωή σε κίνδυνο, πρέπει να εκμεταλλευτούμε το διαθέσιμο χρόνο και να αντιδράσουμε. Αυτό θα το επιτύχουν όσοι είναι ενημερωμένοι και θα σώσουν τον εαυτό τους ή κάποιο άλλο.
Τι κάνουμε στα δύσκολα;
Σοβαρή συστηματική αντίδραση
Ο ασθενής διατρέχει αυξημένο κίνδυνο διότι σε μια επόμενη έκθεση στο ίδιο αλλεργιογόνο μπορεί να παρουσιάσει σοβαρότερο επεισόδιο. Πρέπει να επισκεφτεί γιατρό και κατά προτίμηση, ειδικό αλλεργιολόγο.
Ο γιατρός θα προσδιορίσει το υπεύθυνο δηλητήριο που έδρασε σαν αλλεργιογόνο και προέρχεται από μέλισσα ή σφήκα (και πιο είδος από τα έντομα αυτά)
Αν σκοτώσαμε και προσκομίζουμε το έντομο βοηθάμε. Αν υπάρχει κεντρί είναι μέλισσα. Η σφήκα δεν αφήνει κεντρί. Αν το ιστορικό δεν βοηθά (ο ασθενής δεν γνωρίζει), θα γίνουν ειδικές εξετάσεις (δερματικές δοκιμασίες ή και εξετάσεις αίματος). Οι εξετάσεις επιβάλλονται και σε περιπτώσεις που για το αίτιο (είδος εντόμου) υπάρχουν αμφιβολίες.
Αφού συνεκτιμηθούν τυχόν συνυπάρχουσες παθήσεις του πάσχοντος, θα δοθούν οδηγίες γενικές (πώς να περιορίσει τις πιθανότητες για να δεχθεί νέο τσίμπημα) καθώς και οδηγίες ειδικές για τον τρόπο που μπορεί να αντιδράσει στην κακή ώρα.
Αν είναι δυνατό, μπορεί να γίνει ανοσοθεραπεία σε μια προσπάθεια απευαισθητοποίησης. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι η συνήθης τακτική.
Δείτε και:
Αλλεργία ή Αναφυλαξία. Από το ελάχιστο μέχρι το άκρως επικίνδυνο