Οι τροφικές δηλητηριάσεις είναι αρκετά συνηθισμένο φαινόμενο που δεν συμβαίνει μόνο όταν ταξιδεύουμε ή όταν τρώμε έξω. Είναι αρκετά συχνές στις εορταστικές κυρίως περιόδους, και όταν οι θερμοκρασίες σιγά – σιγά ανεβαίνουν και ευνοούν την ταχύτερη ανάπτυξη μικροβίων.
Ειδικά στην εποχή του Πάσχα ή τον Δεκαπενταύγουστο, πολλές Ελληνικές οικογένειες παρασκευάζουν φαγητά για μεγαλύτερους από το σύνηθες αριθμούς ατόμων, με τρόφιμα που αγοράζουν, αποθηκεύουν και καταναλίσκουν σε επίσης μεγαλύτερες ποσότητες και παρατεταμένα χρονικά διαστήματα
Αρκετά συχνά, ο καθαρισμός, η φύλαξη και η προετοιμασία των τροφών αυτών δεν είναι ότι καλλίτερο, είτε διότι δεν επαρκούν οι χώροι του ψυγείου, είτε διότι υπάρχει έκθεση στην ύπαιθρο, είτε τέλος διότι στην διαδικασία μέχρι την κατανάλωση, θα γίνουν αθέλητα λάθη που θα ευνοήσουν την μόλυνση. Το ενδεχόμενο επομένως μιας τροφικής δηλητηρίασης δεν είναι αμελητέο και για το λόγο αυτό χρειάζεται να προσέξουμε.
Τροφική δηλητηρίαση
Τροφική δηλητηρίαση εκδηλώνεται όταν παθογόνα μικρόβια θα προσκολληθούν στο εσωτερικό τοίχωμα του εντέρου, εκεί θα αναπτυχθούν και θα μας προσβάλουν, παράγοντας διάφορα βλαπτικά προϊόντα.
Υπάρχει και η περίπτωση όπου η δηλητηρίαση θα γίνει από τοξίνες που έχουν ήδη αναπτυχθεί σε ένα μολυσμένο τρόφιμο και όταν θα το φάμε, θα ασκήσουν αμέσως την βλαπτική τους δράση.
Ο κίνδυνος για μόλυνση επομένως μπορεί να υπάρξει με κατανάλωση ληγμένων τροφίμων, με μόλυνση μαγειρεμένου φαγητού από επαφή με ωμό, και με κατανάλωση φαγητού το οποίο είτε δεν μαγειρεύτηκε καλά είτε δεν αποθηκεύθηκε (συντήρηση ή κατάψυξη) σωστά.
Ποια μικρόβια μας αρρωσταίνουν
και σε ποια τρόφιμα βρίσκονται
Τα πιο συνηθισμένα βακτήρια που ευθύνονται για τις τροφικές δηλητηριάσεις είναι:
- το καμπυλοβακτήριο (το συναντάμε στα πουλερικά, το κόκκινο κρέας και το γάλα που δεν είναι παστεριωμένο),
- H σαλμονέλα (υπάρχει σχεδόν σε όλα τα τρόφιμα, αλλά κυρίως στα μισοψημένα πουλερικά, στο μη παστεριωμένο γάλα και στα αυγά),
- To κολοβακτηρίδιο (γνωστό και σαν Εσερίχια Coli) (θα το βρούμε στον μισοψημένο κιμά) και
- H λιστέρια που απαντά σε διάφορα είδη ‘’πατέ’’ και στα μαλακά τυριά.
Όμως ο καταναλωτής, καλό είναι να θυμάται ότι, σχεδόν όλα τα τρόφιμα μπορεί να μας προκαλέσουν πρόβλημα, και θα μας αρρωστήσουν κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως κυρίως είναι η παραμονή για αρκετό χρόνο σε ακατάλληλες θερμοκρασίες.
Σαν παράδειγμα μπορούμε να σκεφτούμε το ρύζι (και τα φαγητά που το περιέχουν βέβαια), που μένοντας αρκετές ώρες εκτός ψυγείου, γίνεται συχνά αφορμή για τροφική δηλητηρίαση, ειδικά όταν ο καιρός έχει ζεστάνει.
Τα συμπτώματα της τροφικής δηλητηρίασης
(συνήθως ναυτία, έμετος, διάρροια και πυρετός)
Εκδηλώνονται μέσα σε λίγες ώρες από την κατανάλωση του αλλοιωμένου τροφίμου, αλλά μπορεί να περάσουν και κάποιες μέρες έως ότου εκδηλωθούν.
Τα περισσότερα κρούσματα κρατάνε μία έως δύο ημέρες.
Προσοχή: Αν επιμείνουν παραπάνω ή αν παρουσιαστεί επιδείνωση της γενικής κατάστασης (επιμονή πυρετού, αίμα στα κόπρανα, μεγάλοι και συνεχόμενοι έμετοι), απαιτείται ενημέρωση και πιθανόν, νέα εξέταση από γιατρό.
Στη διάρκεια της οξείας φάσης, ο πάσχων δεν πρέπει να τρώει στερεά τροφή. Όταν περάσει μία ώρα από τον έμετο, μπορεί να δοκιμάσει να πιει λίγες γουλιές νερό ή Coca (περιέχει ηλεκτρολύτες αλλά και ενέργεια λόγω ζάχαρης). Αυτό είναι αναγκαίο για να αποφευχθεί η αφυδάτωση. Σταδιακά ο πάσχων μπορεί να πίνει περισσότερο.
Το φαγητό θα μπορεί να το ξαναρχίσει, όταν παραμένει χωρίς εμετό και διάρροιες επί αρκετές ώρες. Θα ξεκινήσει με ρύζι, σκέτες βραστές πατάτες με αλάτι και ψημένο λευκό ψωμί.
Σταδιακά και μέσα σε δυο τρείς ημέρες από την διακοπή των εμέτων και την παρουσία της πρώτης σχηματισμένης κένωσης, μπορεί να επανέλθει σε κανονικό διαιτολόγιο.
Πρόληψη και οδηγίες αποφυγής
Μην παραφορτώνετε το ψυγείο με τρόφιμα. Αφήστε περιθώριο να κυκλοφορεί ο αέρας σωστά κατανέμοντας ομοιόμορφα τις θερμοκρασίες.
Τα τρόφιμα που είναι έτοιμα για φαγητό μπαίνουν στα ψηλά ράφια και τα ωμά τρόφιμα στα χαμηλά. (πχ. το ωμό κρέας πρέπει να μπαίνει στο κάτω μέρος και οι σαλάτες στο πάνω).
Να αποφεύγετε να διατηρείτε για πολύ το νωπό κρέας στην κατάψυξη. Αν οι θερμοκρασίες στο ψυγείο σας είναι σωστές, ναι μεν δεν υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για ανάπτυξη μικροβίων αλλά υποβαθμίζεται η ποιότητά του.
Να μην αποψύχετε κατεψυγμένα τρόφιμα σε θερμοκρασία δωματίου. Αφήστε τα στη συντήρηση στο κάτω μέρος, για τουλάχιστον 24 ώρες. Αν πάλι επείγεστε αποψύξτε τα τρόφιμα βάζοντας τα κάτω από τρεχούμενο νερό.
Οι προμήθειές σας ας μην είναι υπερβολικές. Είναι προτιμότερο να τρώτε φρέσκα τρόφιμα αντί αποθηκευμένα από πολλές ημέρες. Είναι και πιο οικονομικό γιατί δεν θα αναγκαστείτε να πετάξετε όσα χάλασαν, κάτι που γίνεται συχνά.
Καλό είναι να αποφεύγετε η χρήση ωμών αυγών για την παρασκευή μαγιονέζας και γλυκισμάτων, τα οποία δεν θέλουν ψήσιμο. Το ωμό αυγό μπορεί να κρύβει κινδύνους.
Να ψήνετε πολύ καλά το κρέας.
Για να επιτύχετε ταχύτερη ψύξη των τροφίμων, να χρησιμοποιείτε ρηχά και όσο το δυνατόν πιο μικρά σκεύη φύλαξης Να τοποθετείτε τα ζεστά τρόφιμα κατευθείαν στο ψυγείο μόνο αν τα αποθηκεύετε σε τέτοια μικρά και ρηχά σκεύη.
Να μην ξαναζεσταίνετε το μαγειρεμένο φαγητό περισσότερες από μία φορές.
Πριν από το μαγείρεμα
Μην αφήνετε το ωμό λαχανικό ή κρέας, να ακουμπά ή να στάζει σε άλλα τρόφιμα που τα έχετε ήδη καθαρίσει και πλύνει.
Χρησιμοποιείστε άλλο μαχαίρι για το ωμό κρέας και άλλο για τα ψημένα τρόφιμα. Μην χρησιμοποιείτε την ίδια επιφάνεια για να κόψετε τα ωμά και τα έτοιμα.
Να μην τοποθετείτε ψημένο φαγητό στο ίδιο πιάτο που είχατε χρησιμοποιήσει για το ωμό κρέας
Να πλένετε καλά τα χέρια σας με σαπούνι και νερό κάθε φορά που πιάνετε ωμό κρέας. Πριν και μετά.
Αποψύξτε καλά το κρέας προτού το ψήσετε. Αν στο εσωτερικό του δεν έχει ξεπαγώσει, το ψήσιμο δεν θα είναι σωστό και ομοιόμορφο.
Κατά την παρασκευή του φαγητού
Ελέγξτε το εσωτερικό του πριν το καταναλώσετε, ώστε να βεβαιωθείτε ότι έχει ψηθεί πολύ καλά.
Προσοχή. Ακόμα και αν είναι καμένο εξωτερικά, το κρέας, ο κιμάς και το πουλερικό, μπορεί να μην είναι καλά ψημένο από μέσα.
Δείτε και: Διακοπές, Ταξίδια εμβόλια
καθώς και: Η Κατάρα του Τουταγχαμών (διάρροια ταξιδιωτών)