Είναι μία από τις συχνότερες μορφές καρκίνου που εμφανίζονται στον άνθρωπο. Πρόκειται για κακοήθη όγκο που αφορά το εσωτερικό του παχέος εντέρου. Προσβάλλει εκατομμύρια ανθρώπους.
Προέρχεται κυρίως από μικρούς και καλοήθεις στην αρχή όγκους, γνωστούς και ως πολύποδες του εντέρου, οι οποίοι εμφανίζονται συχνότερα καθώς αυξάνεται η ηλικία. Ένας στους δέκα ενήλικες μετά από τα 60 έχει ένα πολύποδα η περισσότερους.
Δεν είναι υποχρεωτικό ότι θα οδηγήσουν οπωσδήποτε σε κακοήθεια. Για το λόγο αυτό δεν δικαιολογείται ο πανικός σε όσους μαθαίνουν πως έχουν. Αν η ύπαρξη τους διαπιστωθεί έγκαιρα, μπορούν να αφαιρεθούν (εντελώς ανώδυνα και χωρίς να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση τις πιο πολλές φορές). Ο κίνδυνος τότε μηδενίζεται.
Η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου συνιστά έλεγχο όλων των ατόμων άνω των 50 ετών, αλλά και των νεότερων εφόσον ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Η σύσταση δεν αφορά εκείνους που έχουν κάποια συμπτώματα αλλά αφορά όλο τον πληθυσμό έστω και αν νοιώθει απόλυτα υγιής.
Αριθμοί που προκαλούν δέος
- Κάθε 3,5 λεπτά κάποιος στον πλανήτη διαγιγνώσκεται με καρκίνο παχέος εντέρου.
- Κάθε 9 λεπτά κάποιος χάνει τη ζωή του από καρκίνο παχέος εντέρου.
- 1.000.000 νέες περιπτώσεις (σε παγκόσμιο επίπεδο) κάθε χρόνο.
- 300.000 περιστατικά αφορούν Ευρωπαίους πολίτες
- Η Νο 2 σε συχνότητα μορφή καρκίνου στην Ευρώπη
- Η Νο 2 αιτία θανάτου από καρκίνο στην Ευρώπη
- Πενήντα άνθρωποι την ημέρα θα πεθάνουν στην Αγγλία από αυτόν.
- 655.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πέθαναν το 2005 εξαιτίας του
- Η πενταετής επιβίωση μετά από την διάγνωση του είναι περίπου 50%.
Για όλους αυτούς τους λόγους: Η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου συνιστά έλεγχο όλων των ατόμων άνω των 50 ετών, αλλά και των νεότερων εφόσον ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου.
Προσοχή στο σημείο αυτό: η σύσταση δεν αφορά εκείνους που έχουν κάποια συμπτώματα αλλά αφορά όλο τον πληθυσμό
έστω και αν νοιώθει απόλυτα υγιής.
Η επιβίωση βελτιώνεται σε σημαντικό βαθμό εάν και εφόσον η διάγνωση θα γίνει σε πρώιμο στάδιο. Παρά ταύτα, ο προληπτικός έλεγχος και η συμμόρφωση του πληθυσμού δεν κρίνονται ικανοποιητικά και επιδέχονται μεγάλη βελτίωση.
Υπολογίζοντας στατιστικά, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως κάθε 5 δευτερόλεπτα κάποιος που θα έπρεπε να ελεγχθεί για καρκίνο παχέος εντέρου δεν το πραγματοποιεί και αναλαμβάνει τις ευθύνες του.
ποιο είναι το ρίσκο;
Μέσος κίνδυνος να εμφανίσει κάποιος καρκίνο παχέος εντέρου
Στους άνδρες 1 στους 16
και στις γυναίκες 1 στις 20,
θα εμφανίσουν οπωσδήποτε
καρκίνο παχέος εντέρου
κάποια στιγμή στη ζωή τους.
Οι αριθμοί αυτοί αφορούν άτομα που δεν ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου (διότι εκεί τα πράγματα αλλάζουν πολύ).
Μιλώντας με ποσοστά, στο σύνολο των ανθρώπων, το 6% θα αναπτύξει τη νόσο κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής του. Τούτο διότι η αύξηση της επίπτωσης καρκίνου του παχέος εντέρου με την αύξηση της ηλικίας είναι πιο μεγάλη στους άνδρες απ’ ό,τι είναι στις γυναίκες και επομένως περισσότεροι άνδρες παρά γυναίκες αναπτύσσουν τη νόσο σε μικρότερες ηλικίες. Όμως επειδή το προσδόκιμο επιβίωσης είναι μικρότερο στους άνδρες, οι διαγνώσεις περιστατικών σε μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες είναι περισσότερες απ’ ότι σε μεγαλύτερης ηλικίας άνδρες. Έτσι, στο τέλος ο αθροιστικός (εφ’ όρου ζωής κίνδυνος) και ο ετήσιος αριθμός νέων διαγνώσεων είναι παρόμοιοι για τους άνδρες και τις γυναίκες (περίπου 6% όπως είπαμε παραπάνω).
Πότε μιλάμε για ομάδες υψηλού κινδύνου;
Άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών. Έχει διαπιστωθεί ότι ποσοστό έως και 92% των περιστατικών καρκίνου παχέος εντέρου διαγιγνώσκεται σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών.
Άτομα με πολύποδες στο παχύ έντερο.
Άτομα που πάσχουν από φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου (πχ. τη νόσο του Crohn ή από ελκώδη κολίτιδα).
Άτομα με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου παχέος εντέρου ή ορθού. Το 20% των περιστατικών καρκίνου παχέος εντέρου έχουν οικογενή εμφάνιση (συγγενείς 1ου βαθμού).
- Εάν συγγενείς πρώτου βαθμού ενός ατόμου (γονείς, αδελφός, αδελφή ή παιδί) έχουν εμφανίσει καρκίνο στο παχύ έντερο πριν από την ηλικία των 50 ετών, το συγκεκριμένο άτομο διατρέχει διπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου από αυτόν που έχει ο υπόλοιπος πληθυσμός.
- Ο κίνδυνος αυξάνεται ακόμη περισσότερο, εάν περισσότεροι του ενός στενοί συγγενείς του πάσχουν από καρκίνο παχέος εντέρου.
- Ο καρκίνος στο παχύ έντερο σπάνια θα βρεθεί κάτω από την ηλικία των 45 ετών. Μετά από τα 45 και έως τα 54 η επίπτωση είναι 20 άτομα ανά 100.000/έτος. Σε μεγαλύτερες ηλικίες αυξάνεται πολύ περισσότερο (55 ανά 100.000 το χρόνο για τα άτομα ηλικίας 55-64 ετών, 150 ανά 100.000 το χρόνο για τα άτομα ηλικίας 65-74 ετών και περισσότερο από 250 ανά 100.000 το χρόνο για τα άτομα ηλικίας άνω των 75 ετών).
- Στο σύνολο των περιπτώσεων, το 70% περίπου των ασθενών με καρκίνο παχέος εντέρου, είναι ηλικίας άνω των 65 ετών.
- Μελέτες δείχνουν πως ανάμεσα στο 1994 και 2004, η επίπτωση του μειώθηκε κατά 0,5% στους άνδρες και 9,6% στις γυναίκες. Επίσης τα αποτελέσματα δείχνουν ότι μεταξύ του 1995 και 2005, το ποσοστό θνητότητας μειώθηκε κατά 14,1% στους άνδρες και 24,5% στις γυναίκες. Αυτά τα αποτελέσματα δεν ερμηνεύονται με την παραδοχή της καλλίτερης θεραπείας αλλά (κυρίως):
με την αύξηση του ενδιαφέροντος,
την προσέλευση σε γιατρό και την κολονοσκόπηση
και την εξ αυτού του λόγου
πιο έγκαιρη διάγνωση.
Υπάρχουν Τρόποι
Να Προλάβω
Εγκαίρως;
Δυο στους τρείς καρκίνους του παχέος εντέρου θα μπορούσαν να προληφθούν με αλλαγές στη διατροφή και με φυσική άσκηση. Οι διατροφικές μας επιλογές ευθύνονται περίπου για το 30% του συνόλου των περιστατικών καρκίνου (στατιστικά δεδομένα από τις δυτικές κοινωνίες).
Μετά το κάπνισμα, η διατροφή θεωρείται ο δεύτερος παράγων κινδύνου για καρκίνο.
λιπαρές τροφές,
τηγανητά,
τροφές με συντηρητικά
κόκκινο κρέας
ευνοούν την ανάπτυξη καρκίνου παχέος εντέρου.
Η παχυσαρκία επίσης παίζει σημαντικό επιβαρυντικό ρόλο και περί αυτού υπάρχουν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας επαρκή στατιστικά και ερευνητικά δεδομένα.
Οι Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και στον τρόπο ζωής που μας ωφελούν:
Κατανάλωση 5 μερίδων λαχανικών και φρούτων κάθε μέρα (τουλάχιστον).
Οι πέντε αυτές μερίδες, όπως περιγράψαμε σε παλαιότερη ανάρτηση, μπορούν να είναι σε ποικιλία διαφορετικών χρωμάτων.
Ελαιόλαδο εις αντικατάσταση των κεκορεσμένων λιπαρών.
Μείωση στην κατανάλωση κόκκινου κρέατος.
Μεγαλύτερη αντί αυτού, κατανάλωση κοτόπουλου ή ψαριού.
Προτίμηση στα δημητριακά ολικής άλεσης
‘’Καστανό’’ ρύζι και όχι επεξεργασμένο.
Μείωση κατανάλωσης αλατιού (προσοχή σε αυτό που περιέχουν ήδη οι διάφορες τροφές).
Πρόσληψη πολλών υγρών. Τουλάχιστον 8 ποτήρια νερό ημερησίως.
Μείωση του υπερβολικού σωματικού βάρους και διατήρηση του σε σωστά επίπεδα.
Αύξηση της φυσικής δραστηριότητας με άσκηση καθημερινή.
Όσον αφορά το κάπνισμα: Είναι γνωστό πως είναι ο υψηλότερος παράγων κινδύνου για καρκίνο (όπως του πνεύμονα, λάρυγγα, γλώσσας, οισοφάγου, στομάχου κ.λπ). Οι καπνιστές καλό είναι να γνωρίζουν ότι η επίπτωση αφορά και τον καρκίνο στο παχύ έντερο (περίπου τετραπλάσιο κίνδυνο) σε σχέση με μη καπνίζοντες.
Πως θα υποψιαστώ πως κάτι ίσως συμβαίνει;
Συμπτώματα ύποπτα για καρκίνο στο παχύ έντερο είναι:
- Βλέπω αίμα στα κόπρανα
- Τον τελευταίο καιρό κουράζομαι εύκολα και μου βρήκαν πως λείπει σίδηρος και έχω αναιμία
- Εδώ και κάποιο διάστημα βλέπω αλλαγές στον τρόπο που ήξερα, ως προς την λειτουργία του εντέρου μου.
- Έγινα δυσκοίλιος ή έχω διάρροιες εδώ και πάνω από 6 εβδομάδες.
- Χάνω βάρος χωρίς να κάνω δίαιτα.
- Έχω πόνους στην κοιλία που δεν τους είχα μέχρι τώρα.
- Μετά από την κένωση, έχω την αίσθηση πως δεν καθάρισε καλά το έντερο και πρέπει να ξαναπάω.
Από τα συμπτώματα αυτά μπορεί να υπάρχουν ένα ή περισσότερα. Εντούτοις:
δεν σημαίνουν σίγουρα καρκίνο
αφού και πολλές άλλες παθολογικές καταστάσεις
μπορεί να είναι η αιτία.
Περιπτώσεις όπου η ανάπτυξη του όγκου ήταν απόλυτα ‘’σιωπηλή’’ δεν συμβαίνουν καθόλου συχνά. Απλώς πρόκειται για περιστατικά όπου ο ίδιος ο ασθενής ή ακόμα και ο γιατρός, τα υποβάθμισαν και δεν ασχολήθηκαν με αυτά.
Πως μπορώ να μάθω αν συμβαίνει κάτι;
Κάνοντας τις βασικές εξετάσεις μπορώ να είμαι βέβαιος αν κάτι συμβαίνει. Αυτές είναι:
· Η Εξέταση των κοπράνων για αίμα που δεν φαίνεται στο μάτι
· Ο Ακτινολογικός έλεγχος του παχέος εντέρου (περιορισμένη επιτυχία)
· Η Ορθοσιγμοειδοσκόπηση (ικανοποιητικό ποσοστό επιτυχούς διάγνωσης)
· Η Κολονοσκόπηση (σχεδόν 100% διάγνωση)
Σήμερα, κερδίζει έδαφος και η εικονική κολονοσκόπηση, όπου με αξονικό ή μαγνητικό τομογράφο μεγάλης ταχύτητας, παίρνουμε εικόνες τις οποίες χρησιμοποιούμε για να επιτύχουμε μια μεγάλης ακρίβειας αναπαράσταση σε τρείς διαστάσεις του εντέρου.
Η μέθοδος φαίνεται ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί κάποια στιγμή για έλεγχο ρουτίνας σε μεγάλες μάζες πληθυσμού και είναι προτιμητέα από όσους δεν θέλουν να κάνουν την κλασσική κολονοσκόπηση η οποία και πλεονεκτεί για αρκετούς λόγους.
Η εξέταση ανίχνευσης αιμοσφαιρίνης στα κόπρανα είναι η πιο εύκολη που μπορούμε να κάνουμε (ανιχνεύει ακόμα και μικρές ποσότητες αίματος που δεν φαίνονται στο μάτι). Μπορεί να είναι χρήσιμη γιατί ‘’ξεσκαρτάρει’’ εκείνους από τους εξεταζόμενους που πρέπει στη συνέχεια να κάνουν πλέον ολοκληρωμένο έλεγχο. Θετική εξέταση βέβαια δεν σημαίνει υποχρεωτικά καρκίνο αλλά είναι ένα καμπανάκι προειδοποίησης. Αρνητική επίσης εξέταση δεν μας καθησυχάζει γιατί δεν αποκλείει το ενδεχόμενο.
Πότε πρέπει να ξεκινήσω έλεγχο;
Στην ηλικία των 50 ετών άνδρες και γυναίκες (χωρίς υφιστάμενους παράγοντες υψηλού κινδύνου) πρέπει να ξεκινούν τον τακτικό έλεγχο. Πληροφορίες για τη συχνότητα και το είδος των εξετάσεων θα δώσει μόνο ο ειδικός γιατρός.
Υπάρχει θεραπεία;
Ναι και είναι ανάλογη με το επίπεδο της αρρώστιας την ώρα που έγινε η διάγνωση. Κάθε προσπάθεια έχει στόχο την πλήρη ίαση, ή την παράταση αλλά και την ποιότητα της ζωής σε κάθε ασθενή. Οι διάφορες δυνατότητες που έχουμε είναι:
· Η Χειρουργική επέμβαση: αφαίρεση του τμήματος του εντέρου στο οποίο υπάρχει ο καρκίνος.
· Η Ακτινοθεραπεία: ‘’Βομβαρδισμός’’ δηλαδή των καρκινικών κυττάρων με ακτινοβολία. Συμπληρώνει την χειρουργική εξαίρεση.
· Η Χημειοθεραπεία: Χορηγούνται φάρμακα που σκοτώνουν τα καρκινικά κύτταρα που κυκλοφορούν μέσα στον οργανισμό. Στις ημέρες μας η χημειοθεραπεία μπορεί να είναι εξατομικευμένη, κάτι που προσθέτει σημαντικά πλεονεκτήματα και ευνοεί τον ασθενή.
· Διάφορες άλλες θεραπείες: συνήθως συμπληρώνουν τις προηγούμενες και είναι αρκετές. Πχ. εμποδίζοντας την αγγειακή τροφοδοσία του όγκου προκαλούμε νέκρωση των κυττάρων και σμίκρυνση του.
Αν εργαστούμε μεθοδικά
- Οι παρεμβάσεις που αποσκοπούν στην τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου και στην ενημέρωση και έλεγχο του πληθυσμού (άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών χωρίς συμπτώματα) μπορούν να οδηγήσουν σε μείωση τη θνητότητα από καρκίνο παχέος εντέρου κατά περίπου 50% έως το έτος 2020. Το κράτος και οι ασφαλιστικοί φορείς θα είχαν κάθε λόγο να το προσπαθήσουν και, πέρα από την ανθρώπινη διάσταση, για οικονομικούς λόγους. Αν αυτή την μείωση την καταφέρουμε, εκτός από ανθρώπινες ζωές, θα εξοικονομούσαμε πολλά εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Θα μπορούσαμε να τα διαθέσουμε για εξειδικευμένα θεραπευτικά κέντρα και για πρόληψη.
- Αν λάβουμε υπόψη πως 175 εκατομμύρια Ευρωπαίοι πολίτες είναι σήμερα ηλικίας 50 έως 69 ετών, και αν ρίξουμε πάλι μια ματιά στα ποσοστά επικινδυνότητας (δηλαδή το ρίσκο που υπάρχει σε ορισμένα από αυτά τα άτομα να αναπτυχθεί καρκίνος παχέος εντέρου, αξίζει να σκεφτούμε σοβαρότερα.
- Εάν τα ευρήματα του διαστήματος 1995 και 2000 συνεχισθούν προς καλή κατεύθυνση, η μείωση της θνητότητας από καρκίνο παχέος εντέρου υπολογίζεται να φθάσει στο 36%. Όμως αυτό σημαίνει ότι η μείωση των παραγόντων κινδύνου πρέπει να βελτιωθεί. Το ίδιο και ο προληπτικός έλεγχος που όπως είπαμε ήδη, αυτή την ώρα πάσχει. Ο στόχος που θα μπορούσαμε να επιτύχουμε με βελτιώσεις σε όλα αυτά, καθώς και σε θεραπείες με διάφορα χημικοθεραπευτικά, θα μπορούσε να φτάσει το 50% περίπου, μειώνοντας δηλαδή στο μισό τα σημερινά δυσμενή νούμερα.
Το μεγαλύτερο μέρος (23%) της εκτιμώμενης για το μέλλον μείωσης της θνητότητας θα οφείλεται στον προληπτικό έλεγχο του ασυμπτωματικού πληθυσμού, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η μείωση των παραγόντων κινδύνου (16%) και η αυξημένη χρήση χημειοθεραπείας (10%) δεν συνεισφέρουν επίσης σημαντικά.
Οι εξετάσεις προληπτικού ελέγχου θα πρέπει να γίνονται στο πλαίσιο οργανωμένων προγραμμάτων (όπου αυτό είναι εφικτό) και βέβαια να συνοδεύονται από εκστρατείες ενημέρωσης. Η ευχή αυτή όμως δεν σημαίνει ότι ο κάθε ένας από εμάς δεν θα πρέπει να ενδιαφερθεί προσωπικά. Σε περίπτωση μη ύπαρξης τέτοιων προγραμμάτων ο κάθε πολίτης πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλία.
Η έγκαιρη διάγνωση με αριθμούς
- Η ταξινόμηση ενός καρκίνου στο παχύ έντερο γίνεται με την μέθοδο Dukes. Τα ποσοστά πενταετούς επιβίωσης για εντοπισμένη νόσο (στάδια A και B κατά Dukes) είναι 85-90%.
- Εάν περάσουμε στο επόμενο στάδιο (στάδιο C κατά Dukes) τα ποσσοτά αυτά μειώνονται στο 55-60%.
- Δυστυχώς μόνο 5-8% από τους ασθενείς που όταν διαγνώστηκαν είχαν στάδιο D κατά Dukes (μεταστάσεις σε άλλα όργανα), θα ζήσει μέχρι την πενταετία.
- Ο συνδυασμός διαφόρων θεραπευτικών μέτρων μπορεί να βελτιώσει κατά 20% την συνολική πενταετή επιβίωση και αυτό σημαίνει πως η καλλίτερη οργάνωση στα κέντρα θεραπευτικής αντιμετώπισης (γρήγορη χειρουργική επέμβαση, σωστή επιλογή τεχνικής, ικανότητα χειρουργού, καλή αντιμετώπιση στις μετεγχειρητικές ημέρες, απουσία επιπλοκών, σωστές χημειοθεραπευτικές επιλογές κλπ) έχουν μεγάλη σημασία.
Μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες
- Εάν ένα άτομο που κατοικεί σε χώρα με μειωμένη (χαμηλή) επίπτωση του καρκίνου στο παχύ έντερο, μεταναστεύσει σε χώρα με υψηλό κίνδυνο, το άτομο αυτό ενσωματωμένο πλέον στον νέο πληθυσμό αυξάνει τις πιθανότητες του να νοσήσει. Αυτό ίσως σημαίνει ότι η αλλαγή στις διαιτητικές συνήθειες παίζει το ρόλο της.
- Σήμερα ξέρουμε ότι ο αποκαλούμενος δυτικός τρόπος ζωής οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο (διατροφή πλούσια σε κόκκινο ή και επεξεργασμένο κρέας όπως αλλαντικά, φτωχή πρόσληψη φυτικών ινών, καθιστική και χωρίς άσκηση ζωή, αυξημένη πρόσληψη αιθυλικής αλκοόλης, περισσότερο κάπνισμα κλπ)
- Κάποιες ουσίες (λαμβανόμενες από το στόμα), μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου παχέος εντέρου. Ενδείξεις από πειράματα υπάρχουν για την ασπιρίνη, το φυλλικό οξύ, το ασβέστιο και, στις γυναίκες που ακολουθούν θεραπεία υποκατάστασης με ορμόνες.
Είναι βέβαιο πως:
η αφαίρεση των πολυπόδων με κολονοσκόπηση
μειώνει τα ποσοστά επίπτωσης καρκίνου παχέος εντέρου.
Διαπιστώθηκε σε διάφορες χώρες από τη στιγμή που αυξήθηκε ο προληπτικός έλεγχος με χρήση σιγμοειδοσκόπησης ή κολονοσκόπησης και όταν βρίσκονταν πολύποδες αποκόπτονταν.
δείτε και: Χρωματίστε (… το φαγητό σας) και κερδίστε!
Καρκίνος. Εξατομικευμένη θεραπεία, Νέες ελπίδες
Κολονοσκόπηση και εναλλακτικές λύσεις.
Καρκίνος: Η γνώση είναι δύναμη