Δυσκοιλιότητα: αθώα; ένοχη; επικίνδυνη; Ναί σε όλα

Η συχνότητα της εμφάνισης (αληθούς) δυσκοιλιότητας στο γενικό πληθυσμό, είναι μεγάλη. Καθημερινά πλήθος ανθρώπων καταφεύγουν στο γιατρό, όπου παραπονούνται ή για μείωση του αριθμού των κενώσεων σε λιγότερες από 3 φορές την εβδομάδα, ή για αποβολή σκληρών κοπράνων η οποία είναι δύσκολη και κοπιαστική.

Βέβαια η υποκειμενική αντίληψη (*) καθενός παραπονούμενου, είναι δεδομένη. Πολυ συχνά αυτοί που δηλώνουν πως είναι δυσκοίλιοι δεν κρίνουν σωστά. Για το λόγο αυτό, χρειάζονται διαγνωστικά κριτήρια για την δυσκοιλιότητα, η παρουσία των οποίων μπορεί να κάνει την διάγνωση αντικειμενική.

 

Δυσκοιλιότητα: Τα αντικειμενικά κριτήρια.

Πρώτα από όλα, δεν αρκούν τα ευκαιριακά ενοχλήματα. Για να θεωρηθεί ότι υφίσταται χρόνια δυσκοιλιότητα πρέπει να υπάρχουν δυο ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα και η διάρκεια της εμφάνισης τους να είναι τρεις συνεχόμενοι μήνες σε διάστημα ενός χρόνου.

1. έντονη προσπάθεια για να επιτευχθεί αποβολή, σε περισσότερες από μία στις τέσσερις κενώσεις

2. σκληρά κόπρανα πάνω από μια φορά στις τέσσερις κενώσεις

3. αίσθηση πως δεν ολοκληρώθηκε η κένωση πάνω από μια φορά στις τέσσερις κενώσεις

4. αίσθηση εμποδίου ή απόφραξης πάνω από μια φορά στις τέσσερις κενώσεις

5. ανάγκη εφαρμογής χειρισμών διευκόλυνσης πάνω από μια φορά στις τέσσερις κενώσεις

6. λιγότερες από 3 κενώσεις την εβδομάδα

(*) Τα πλέον συνήθη υποκειμενικά λάθη είναι:

1. Σύγκριση με τους άλλους:

‘’όλοι οι άλλοι που ξέρω ενεργούνται κάθε ημέρα, εγώ όχι, άρα…..’’

2. Αυθαίρετη ταύτιση ενοχλημάτων με τις κενώσεις:

• ‘’έχω ενοχλήσεις αν δεν ενεργηθώ καθημερινά’’

• ‘’μόλις ενεργηθώ, ανακουφίζομαι για λίγο από τα κοιλιακά μου ενοχλήματα’’

3. Σύγκριση ανόμοιων. Παράβλεψη δεδομένων λόγω άγνοιας:

‘’όταν ήμουν νεώτερος πήγαινα συχνότερα’’  

 

Γιατί όμως γινόμαστε δυσκοίλιοι;  

    

Οι αιτίες της δυσκοιλιότητας δεν είναι για όλους ίδιες. Μπορεί να πρόκειται για διαταραχές της κινητικότητας του εντέρου που οδηγούν σε αυτό που λέμε ‘’λειτουργική δυσκοιλιότητα’’,

μπορεί όμως και να πρόκειται 

για οργανικές παθήσεις του εντέρου. (*)

Ευτυχώς, οι λειτουργικές δυσκοιλιότητες είναι οι πιο συνηθισμένες και αποτελούν την μεγάλη πλειοψηφία των περιστατικών. Εν τούτοις, πρωταρχικό καθήκον του γιατρού είναι: 

να αποκλείσει τα οργανικά αίτια, γιατί μπορεί να περιλαμβάνουν όγκους καλοήθεις ή κακοήθεις, στενώσεις, φλεγμονές ή και συμφύσεις.

Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να έχουμε και άλλα συμπτώματα του ασθενούς όπως απώλεια βάρους, κολικούς εντέρου, εμέτους, έντονο μετεωρισμό ή και αποβολή αίματος.

Φυσικά στις οργανικές δυσκοιλιότητες που θα εμφανισθούν πολύ συχνότερα σε άτομα πάνω από τα 50 χρόνια ηλικίας, ιδανικό είναι να προλάβουμε πριν χαθεί πολύτιμος χρόνος.

(*) Η συνήθης δυστυχώς και λίαν διαδεδομένη πρακτική: (”μην ανησυχείς, δεν είναι τίποτα. Το είχα και εγώ αλλά πήρα από αυτό και σώθηκα. Είναι αθώο. Πάρε το και εσύ και μην μπλέκεις με γιατρούς”)   

 

Είναι οι ‘’λειτουργικές δυσκοιλιότητες’’

πάντοτε αθώες;  

Εφόσον δεν υπόκειται κάποιο συγκεκριμένο αίτιο, οι λειτουργικές δυσκοιλιότητες μπορούν να χαρακτηρισθούν αθώες παρά το ότι δυσκολεύουν την καθημερινότητα μας και χαλάνε την ποιότητα της ζωής.

Δεν πρέπει πάντως να μας διαφεύγει ότι υπάρχουν και οι περιπτώσεις που πίσω από μια λειτουργική δυσκοιλιότητα κρύβεται μια ασθένεια (Διαβήτης, Υπέρταση, Νεφρική ανεπάρκεια, Θυρεοειδικές παθήσεις, κλπ.)

Αρκετά συχνά επίσης, η δυσκοιλιότητα αυτού του τύπου οφείλεται σε φάρμακα όπως τα αντιϋπερτασικά, αντικαταθλιπτικά, αντιπαρκινσονικά και άλλα.

Μερικές φορές προκύπτει επειδή ένα άτομο που πέρασε πρόσφατα κάποιο αγγειακό εγκεφαλικό ή ένα έμφραγμα, προσπαθεί να μην ζοριστεί, φοβούμενο τυχόν επιπτώσεις.

Με τον ίδιο τρόπο θα προκύψει δυσκοιλιότητα σε εκείνους που έχουν χρόνιες ραγάδες, πονούν στην κένωση και ‘’φυλάγονται’’.

Στις λειτουργικές δυσκοιλιότητες μπορούμε να συμπεριλάβουμε και εκείνες τις περιπτώσεις που αφορούν την εγκυμοσύνη.

‘’Πρέπει απαραίτητα να ενεργούμαι κάθε ημέρα;’’

Όχι βέβαια. Αυτό δεν είναι αλήθεια.

Ο οργανισμός αποβάλει με την αφόδευση ότι δεν χρειάζεται. Εάν η διατροφή μας είναι λιγοστή και κυρίως αν αποτελείται από τροφές που τις απορροφά εντελώς το λεπτό έντερο χωρίς να υπάρχει υπόλειμμα, δεν θα υπάρξουν και ποσότητες κοπράνων για να αποβληθούν.

Αυτό συμβαίνει σε πολλά άτομα λόγω του τρόπου και του είδους της σύγχρονης διατροφής, που περιλαμβάνει πολύ περισσότερα ζωικά και ελάχιστα φυτικά τρόφιμα.

Επίσης, ηλικιωμένα άτομα που τρώνε μικρή ποσότητα και κυρίως εύκολα απορροφούμενη τροφή που δεν αφήνει υπόλειμμα, απαιτούν να έχουν καθημερινή κένωση. Αυτό όμως δεν είναι εκ των πραγμάτων δυνατό εφόσον δεν έχουν μαζευτεί ποσότητες που θα δημιουργήσουν διάθεση για κένωση.

Η ευθύνη του γιατρού και του ασθενούς

Με όσα είπαμε ως εδώ γίνεται σαφές ότι η διάκριση μιας ‘’αθώας’’ περίπτωσης δυσκοιλιότητας, από μια άλλη που υποκρύπτει κάτι, δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση. Αυτό δικαιολογεί τον τίτλο αυτής της ανάρτησης.

Από τον ασθενή απαιτείται να μην αμελεί, να κατανοεί πως δεν είναι αρμόδιος να δώσει απάντηση και να ζητάει έγκυρη γνώμη. 

Η απόφαση λήψης φαρμάκων χωρίς γνωμάτευση είναι για πολλούς λόγους επικίνδυνη. Ακόμα και για τις περιπτώσεις λειτουργικής δυσκοιλιότητας.

Από την άλλη μεριά, ο γιατρός πρέπει να εξασφαλίσει το καλλίτερο για τον ασθενή του χωρίς περιττές εξετάσεις και έξοδα.

Επειδή στην ιατρική επιστήμη υπάρχει πλήθος εξετάσεων που μπορεί να γίνουν, χρειάζεται σκέψη και αυτοσυγκράτηση. Κάθε περίπτωση εξατομικεύεται.

Τις περισσότερες φορές μια τροποποίηση του διαιτολογίου και κάποιες οδηγίες λύνουν το πρόβλημα και δεν χρειάζονται εξετάσεις, ούτε ειδική θεραπεία.

Υπάρχουν φάρμακα αποτελεσματικά;

Ποια είναι η θεραπεία;

Σε κάθε περίπτωση, για τα περιστατικά που έχουν να κάνουν με μια πάθηση του εντέρου, το πρόβλημα θα λυθεί με την αντιμετώπιση αυτής της πάθησης.

Για τις περιπτώσεις λειτουργικής δυσκοιλιότητας, εάν υποκρύπτεται κάποια παθολογία που επηρεάζει τη λειτουργία και κινητικότητα του εντέρου (πχ. Θυρεοειδής), αυτή πρέπει να ρυθμισθεί. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις που δεν υπάρχει εμφανής αιτία, η τροποποίηση του διαιτολογίου, η σωστή ρύθμιση του ωραρίου και της επίσκεψης στην τουαλέτα, η αποφυγή της αναβολής, η πρόσληψη ικανής ποσότητας υγρών και ενδεχομένως η λήψη κάποιων φαρμάκων χωρίς παρενέργειες θα λύσουν το πρόβλημα.

Μπορώ να παίρνω συνεχώς φάρμακα;

Μην ξεχνάτε ότι η αποκατάσταση ικανοποιητικού ρυθμού κενώσεων είναι ζητούμενο για κάθε ημέρα και για όλη την ζωή μας. Όσο νεότερο το άτομο τόσο και περισσότερο αναγκαίο να μην εξαρτάται από φάρμακα έστω και αν αυτά δεν έχουν παρενέργειες.

Μπορούμε ευκαιριακά να βοηθήσουμε με φάρμακα αλλά οι φυσικοί τρόποι πλεονεκτούν. Υπάρχουν περιπτώσεις που ο παθητικός τρόπος κένωσης που εφαρμόσθηκε από τον ασθενή επί σειρά ετών επιδείνωσε το πρόβλημα. Ειδικότερα όταν εφαρμόσθηκαν ερεθιστικά του εντέρου φάρμακα. Στην πράξη ο ασθενής τείνει να αυξήσει τη δοσολογία για να έχει άμεσο αποτέλεσμα και οδηγείται σε υπερβολές.

Υπάρχουν αθώα φάρμακα;

Τα διάφορα σκευάσματα που λειτουργούν με ωσμωτικό τρόπο (παρασύρουν νερό στο έντερο) είναι ασφαλή. Πιθανό να δημιουργήσουν πολλά αέρια.

Αθώα επίσης είναι και εκείνα που αυξάνουν τον όγκο (φυτικές ίνες), ενώ μαλακώνουν τα κόπρανα και κινητοποιούν καλλίτερα το έντερο.

Ποια δίαιτα είναι κατάλληλη και τι άλλο να κάνω;

• Φάτε φρούτα, λαχανικά και κηπευτικά σε ικανή ποσότητα.

• Πιείτε αρκετό νερό ή άλλα υγρά.

• Να πηγαίνετε στην τουαλέτα σε σταθερές ώρες, έστω και αν αυτό δεν έχει αποτέλεσμα πάντοτε.

• Η φυσική άσκηση βοηθάει.

• Χρησιμοποιήστε φυτικές ίνες που υπάρχουν στα σούπερ μάρκετ.

• Μην καταφεύγετε σε φάρμακα που δεν γνωρίζετε τη δράση τους.