Στην εξελικτική πορεία των έμβιων όντων του πλανήτη μας, διάφορες μορφές ζωής από την πελώρια βιοποικιλότητα που υπήρξε και παρά τις… (α)φιλότιμες προσπάθειες μας εξακολουθεί να υπάρχει, ανέπτυξαν μηχανισμούς προσαρμογής και επιβίωσης, επιτυγχάνοντας να επιλύσουν προβλήματα με εντυπωσιακούς τρόπους. Τρόπους τους οποίους ο άνθρωπος, όταν τους ανακαλύπτει, συχνότατα προσπαθεί να μιμηθεί και να επιλύσει δικούς του γόρδιους δεσμούς.
Ένα τέτοιο παράδειγμα από τα χιλιάδες που θα μπορούσε να καταθέσει κανείς, είναι η περίπτωση της σαύρας Gila Monster (από τις ελάχιστες δηλητηριώδεις στον πλανήτη) που ζει στις ερήμους της Βόρειας Αμερικής και έχει την ικανότητα να επιζεί, τρώγοντας μόνο 2-3 φορές το χρόνο.
Όταν οι επιστήμονες προσπάθησαν να μάθουν πως το καταφέρνει, βρέθηκαν μπροστά σε μια μεγάλη έκπληξη που στη συνέχεια απέκτησε μείζονα ιατρική σημασία.
Το σάλιο της μικρής αυτής σαύρας μεγέθους 40 – 60 εκατοστών, περιέχει μια ουσία που αποδείχτηκε φοβερά χρήσιμη στον διαβήτη. Πρόκειται για ορμόνη που την αντιγράψαμε βιοσυνθετικά (την εξενατίδη), η οποία όχι μόνο βοηθά στη ρύθμιση του σακχάρου, αλλά σχετίζεται και με τη μείωση του σωματικού βάρους!
Η φαρμακευτική δράση αυτής της ουσίας ασκείται με την διέγερση της έκκρισης ινσουλίνης από το πάγκρεας σε βαθμό όμως που είναι ανάλογος των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα. Με τον τρόπο αυτό η έκκριση δεν είναι περισσότερη από όσο θα χρειαστεί και δεν προκύπτει υπογλυκαιμία.
Η νέα θεραπεία, που κυκλοφορεί τώρα και στην Ελλάδα, παρουσιάστηκε από Έλληνες γιατρούς που την προτείνουν για τον διαβήτη τύπου 2 σε συνδυασμό με τα κλασικά χάπια που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα. Ειδικότερα, βοηθά εκείνους τους διαβητικούς που παρά την χρήση των χαπιών τους δεν καταφέρνουν να ρυθμίσουν τα επίπεδα σακχάρου. Παλαιά, οι διαβητικοί αυτοί ήταν υποχρεωμένοι να περάσουν στην ινσουλίνη. Σήμερα κάτι τέτοιο δεν είναι πάντοτε αναγκαίο.
Το νέο αυτό φάρμακο υπάρχει σε ενέσιμη μορφή και χορηγείται 1 ώρα πριν τα δυο κύρια γεύματα της ημέρας. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό πως η χρήση της εξενατίδης δεν απαιτεί ρύθμιση ανάλογη με τη λήψη της τροφής, ή τη σωματική άσκηση ή ακόμα και ως προς τα επίπεδα της γλυκόζης κάθε ασθενούς..
Πριν δοθεί έγκριση για την κυκλοφορία στην αγορά του νέου φαρμάκου, προηγήθηκε έρευνα σε 4000 ασθενείς και 20 χώρες. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον με την περίπτωση του νέου φαρμάκου είναι ότι η εξενατίδη όχι μόνο βελτιώνει μακροπρόθεσμα τη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου (τόσο όσο και η ινσουλίνη), αλλά ότι στους περισσότερους ασθενείς ευνοεί την απώλεια κιλών. Η ινσουλίνη διαφέρει στο σημείο αυτό, διότι ευνοεί την αύξηση του σωματικού βάρους.
Η εξενατίδη είναι το πρώτο από τα νέας κατηγορίας φάρμακα για τη θεραπεία του διαβήτη. Τα φάρμακα αυτά ονομάζονται μιμητικά της ινκρετίνης.
Οι ινκρετίνες είναι ορμόνες, οι οποίες βοηθούν στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στον οργανισμό μας. Η πιο σημαντική ινκρετίνη είναι ένα πεπτίδιο με την ονομασία GLP-1 που το παράγει ο οργανισμός στον γαστρεντερικό σωλήνα την ώρα που απορροφώνται τροφές.
Το GLP-1 διεγείρει την έκκριση ινσουλίνης, ανάλογα με τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα.
Ήταν γύρω στις αρχές της δεκαετίας του 90 όταν οι ερευνητές που ασχολήθηκαν με την σαύρα Gila Monster ανακάλυψαν ότι μια ορμόνη του σάλιου της (Exendin-4), συμπεριφέρεται σαν το GLP-1 του ανθρώπου. Η διαφορά βρίσκεται στο ότι η Εξενατίδη που είναι συνθετικό ανάλογο της ορμόνης της σαύρας, έχει πολύ μεγαλύτερη διάρκεια δράσης (περίπου ως 6 ώρες).
Το γεγονός ότι η εξενατίδη προάγει την έκκριση ινσουλίνης μόνο στο βαθμό που είναι αναγκαίος για τα επίπεδα γλυκόζης που υπάρχουν στον ασθενή σημαίνει πολλά, διότι επιπλέον ινσουλίνη, θα μπορούσε να οδηγήσει σε επικίνδυνη πτώση του σακχάρου στο αίμα, δηλαδή υπογλυκαιμία.