Ακούστηκε για πρώτη φορά σε επιστημονικό συνέδριο το 1906 από τον γερμανό ψυχίατρο και νευροπαθολόγο Alois Alzheimer. Στα χρόνια που πέρασαν αποδείχθηκε ότι αυτός ο εχθρός, αποκτά παρά τις προσπάθειες της επιστήμης, όλο και μεγαλύτερη δύναμη, απειλώντας την υγεία του ανθρώπινου πληθυσμού.
Πρόκειται για εκφυλιστική νόσο του εγκεφάλου. Ξεκινάει από την περιοχή του κροταφικού λοβού και σταδιακά επεκτείνεται στον βρεγματικό και στον μετωπιαίο λοβό. Καταστρέφει σιγά – σιγά τα νευρικά κύτταρα και τις μεταξύ τους συνδέσεις.
Ο άνθρωπος που πάσχει χάνει προοδευτικά βασικές ικανότητες όπως η μνήμη, ο προσανατολισμός, η κρίση, ο έλεγχος της συμπεριφοράς και των αναστολών και δεν μπορεί να λειτουργήσει φυσιολογικά.
Χαρακτηριστική βλάβη στην νόσο είναι η εναπόθεση στον εγκέφαλο της παθολογικής πρωτεΐνης ‘’β-αμυλοειδές’’. Αποθηκεύεται μεταξύ των νευρώνων, μέσα στα αγγεία και μέσα στα ίδια τα νευρικά κύτταρα σχηματίζοντας χαρακτηριστικές πλάκες. Το αποτέλεσμα είναι η καταστροφή του εγκεφάλου.
Στη διάρκεια της προοδευτικής αυτής καταστροφής, μια άλλη πρωτεΐνη (τ-πρωτεΐνη)που είναι χρήσιμη για τη διατήρηση της ακεραιότητας της δομής των εγκεφαλικών κυττάρων, λαμβάνει μόρια φωσφόρου πάνω από όσα συνήθως έχει.
Καταστρέφονται έτσι τα μικροσωληνάρια διακίνησης ιόντων που χρησιμεύουν ώστε το εγκεφαλικό κύτταρο να τραφεί και να λειτουργήσει. Έτσι το κύτταρο τελικώς πεθαίνει.
Υπάρχει κληρονομική προδιάθεση
για εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ;
Ναι, υπάρχει και κληρονομική προδιάθεση. Όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό έχουν τέσσερις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσουν τη νόσο.
Όσον αφορά στο γενετικό μας υλικό, διαπιστώθηκε πως υπάρχουν μεταλλάξεις και αν κάποιος φέρει μία από αυτές (χρωμοσώματα 1, 14 ή 21) τότε είναι σίγουρο ότι θα εμφανίσει Αλτσχάιμερ.
Ωστόσο δεν πρέπει να γενικεύουμε τα συμπεράσματα μας διότι αυτές οι περιπτώσεις δεν αποτελούν ποσοστό μεγαλύτερο του 5% επί του συνόλου των κρουσμάτων.
Δεν γνωρίζουμε γιατί.
Για το 95% των περιπτώσεων δεν έχουμε ακόμη βρει τι ακριβώς φταίει. Για την ώρα, πιστεύουμε πως πρόκειται για μια πολυπαραγοντική νόσο η οποία προκύπτει τόσο από γενετικά όσο και περιβαλλοντικά αίτια.
Η ασθένεια εξοντώνει αργά και βασανιστικά τα θύματά της και ‘’τραυματίζει’’ σοβαρά τα άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος. 
Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή οριστική θεραπεία για την αντιμετώπισή της νόσου. Διάφορες φαρμακευτικές ουσίες που κυκλοφορούν και στη χώρα μας, βελτιώνουν και αναστέλλουν την εξέλιξη της αλλά για λίγο χρονικό διάστημα (δεν ξεπερνά τα δυο χρόνια)
Παράλληλα, βοήθεια στον ασθενή δίδεται και με άλλους τρόπους. Πρόκειται για ασκήσεις της μνήμης, της προσοχής και του λόγου. Εφαρμόζονται επίσης προγράμματα ειδικής γυμναστικής. Στο βιβλίο που κυκλοφορεί από την Ελληνική Εταιρεία Αλτσχάιμερ περιλαμβάνονται τέτοιες ασκήσεις.
Βέβαια, σε κάθε είδους προγράμματα για τον ασθενή, πρέπει να συμμετέχουν και όσοι ανήκουν στο περιβάλλον του.
Τι ελπίδες υπάρχουν για το μέλλον;
Οι προσδοκίες των επιστημόνων για τη νίκη εναντίον της νόσου, επικεντρώνονται κυρίως στην προσπάθεια κατασκευής εμβολίου. Το σκεπτικό είναι ότι η εισαγωγή μικρής ποσότητας β – αμυλοειδούς στον οργανισμό εν είδει αντιγόνου, ίσως δράσει διεγερτικά κινητοποιώντας το ανοσοποιητικό σύστημα.
Διάφορα εμβόλια βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε φάση δοκιμών σε πειραματόζωα ή σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και στον άνθρωπο.
Μέχρι πρότινος τα αποτελέσματα δεν ήταν ενθαρρυντικά και παρουσιάστηκαν παρενέργειες και επιπλοκές. Οι προσπάθειες όμως συνεχίζονται και φαίνεται ότι θα στεφθούν με επιτυχία.
Η παραγωγή εμβολίων που θα διεγείρουν το αμυντικό σύστημα θα ήταν ιδιαίτερα ωφέλιμη για όσους παρουσιάζουν αυξημένες πιθανότητες εμφάνισης της νόσου.
Στις δοκιμαζόμενες ανά τον κόσμο φαρμακευτικές ουσίες και τεχνικές υπάρχουν και πολλές άλλες. Για παράδειγμα εμβόλια και ουσίες που ίσως οδηγήσουν σε μείωση της πλάκας του β-αμυλοειδούς και υποστροφή της νόσου (!!). Κάτι τέτοιο αν πραγματοποιηθεί, θα είναι μια επανάληψη της επιστροφής του Λάζαρου εκ νεκρών. Για την ώρα που μιλάμε πάντως, θα χρειασθεί να περιμένουμε μέχρι να ελεγχθούν οι πιθανότητες της βελτίωσης και βέβαια οι πιθανές παρενέργειες.
Μια ακόμα ελπίδα προσφέρουν τα βλαστικά κύτταρα. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η έγχυση βλαστικών κυττάρων στον εγκέφαλο ασθενών οδηγεί στον πολλαπλασιασμό τους και στην ανάπτυξη συνάψεων με τα νευρικά κύτταρα του πάσχοντος που έχουν μείνει ζωντανά.
Έγκαιρη διάγνωση
Απαιτεί λεπτομερές ιστορικό, διάκριση των διαταραχών μνήμης εξ άλλων αιτίων (όπως παράδειγμα ο υποθυρεοειδισμός), πλήρη κλινικό έλεγχο για ανάδειξη άλλων νόσων που δρουν προκλητικά και αυξάνουν το πρόβλημα. Εργαστηριακός συμπληρωματικός έλεγχος θα χρειασθεί επίσης.
Στο ιστορικό χρειάζεται η βοήθεια των συγγενών. Το ενδεχομένως προσβεβλημένο από Alzheimer άτομο μπορεί να μην αναφέρει πραγματικά γεγονότα αλλά αυτά που κατά την άποψη του ‘’είναι’’ γεγονότα.
Περισσότερο σύνθετες εξετάσεις (αξονική, μαγνητική τομογραφία κλπ.) θα αποφασισθούν από τους ειδικούς γιατρούς, αν χρειασθεί να αποκλείσουν άλλα αίτια που μιμούνται την νόσο προσβάλλοντας τον εγκέφαλο.
Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα
Η μνήμη που χάνεται πρώτη στα άτομα με Αλτσχάιμερ είναι η ‘’επεισοδιακή’’, δηλαδή εκείνη που συγκρατεί πρόσφατα γεγονότα.
Το άτομο κάνει συχνά τις ίδιες και τις ίδιες ερωτήσεις, ξεχνάει τι έφαγε σήμερα, έχει διαταραγμένο τον προσανατολισμό, μπερδεύει τη δεξιά και την αριστερή κατεύθυνση. Μπορεί να χαθεί και μετά από προσπάθεια να προσανατολισθεί ξανά.
Προοδευτικά χειροτερεύει. Χάνεται και περιφέρεται χωρίς να μπορεί να επιστρέψει σπίτι του. Δεν θυμάται που πήγε, τι έκανε, ποιους είδε. Ξεχνάει που έβαλε τα γυαλιά ή το πορτοφόλι, τι ημέρα, ποιος μήνας ή ακόμα και ποιός χρόνος είναι. Η απώλεια της αίσθησης του χρόνου είναι προοδευτικά επιδεινούμενη.
Μπορεί επίσης να παρουσιάσει παρανοϊκές ιδέες (κάποιος μπαίνει στο σπίτι, κάποιος θέλει το κακό μου, μου παίρνουν τα χρήματα μου από την τράπεζα κλπ.).
Κρύβει τα πράγματα που είναι ή ο ίδιος θεωρεί πολύτιμα, αλλά δεν θυμάται που. Συχνά γίνεται επιθετικός κατηγορώντας τους οικείους του για κλοπή.
Λάθος πράγματα μπαίνουν σε λάθος θέσεις. Για παράδειγμα το πορτοφόλι στο ψυγείο, τα παπούτσια πάνω στο κομοδίνο κ.α.
Η ικανότητα διάκρισης και λήψης αποφάσεων μειώνεται. Μπορεί να φορά λάθος ρούχα σε λάθος εποχή. Ζακέτα το καλοκαίρι, μπλουζάκι το χειμώνα. Άλλοτε παραμένει αμήχανος χωρίς να μπορεί να διαλέξει τι να φορέσει.
Σε μεγάλο ποσοστό τα άτομα αυτά είναι καταθλιπτικά. Απομονώνονται, έχουν κακή διάθεση. Ψάχνουν, αλλά δύσκολα βρίσκουν τις κατάλληλες λέξεις για να εκφράσουν ακριβώς αυτό που θέλουν.
Υπάρχει τρόπος πρόληψης;
Η υγιεινή (μεσογειακή) διατροφή, η διακοπή του καπνίσματος, ο έλεγχος των παραπάνω κιλών, η σωστή ρύθμιση παθήσεων όπως είναι το σάκχαρο, η χοληστερίνη, η υπέρταση, σε συνδυασμό με τη φυσική άσκηση, βοηθούν. Χρειάζονται όμως και πνευματικές ασκήσεις, κοινωνικές συναναστροφές, διάβασμα και άλλες δραστηριότητες που κρατούν σε πνευματική εγρήγορση και φόρμα. Με όλα τα παραπάνω, το ενδεχόμενο Αλτσχάιμερ μειώνεται έως και 50%.
ΑπάντησηΑκύρωση απάντησης