Με αδρό τρόπο, περιγράφοντας τοπογραφικά αυτόν τον αδένα, μπορούμε να πούμε πως βρίσκεται στο πάνω μέρος της κοιλιάς, πίσω από το κάτω μέρος του στομαχιού μας και μπροστά από την σπονδυλική μας στήλη. Την περιοχή την αποκαλούμε οπισθοπεριτόναιο.
Περιγράφοντας το μορφολογικά, λέμε πως έχει κεφαλή, σώμα και ουρά. Η κεφαλή του κατασκηνώνει στην αγκύλη που κάνει το δωδεκαδάκτυλο (το πρώτο δηλαδή μέρος από το λεπτό μας έντερο). Εικόνα ανωτέρω.
Από πλευράς λειτουργίας το πάγκρεας εξυπηρετεί:
· Τη ρύθμιση του σακχάρου με την ορμόνη που λέγεται ινσουλίνη.
· Την υποστήριξη της πέψης με την παραγωγή παγκρεατικού υγρού, το οποίον ρέει μέσα στον παγκρεατικό πόρο (σωληνάκι) για να φθάσει στο 12δάκτυλο.
Ο παγκρεατικός πόρος συνήθως, αλλά όχι πάντα διότι σε αρκετούς ανθρώπους υπάρχουν και παραλλαγές, ενώνεται μέσα στην κεφαλή του παγκρέατος με το χοληδόχο πόρο (αυτόν δηλαδή που ρέουν τα χολικά υγρά) και τελικά με κοινό πλέον σωλήνα οδηγούν τα υγρά στο λεπτό έντερο (12δάκτυλο).
Αυτή η γνώση της ανατομίας της περιοχής μας είναι χρήσιμη για να καταλάβουμε πως γίνεται μια πέτρα που ξεκινάει από τη χολή, να μπορεί να προκαλέσει παγκρεατίτιδα (εμποδίζοντας τη ροή των παγκρεατικών υγρών), καθώς επίσης και γιατί ένας καρκίνος στην κεφαλή του παγκρέατος, να προκαλεί ίκτερο (διότι φράζει τον χοληδόχο πόρο).
Στον καρκίνο της κεφαλής του παγκρέατος, ο ίκτερος εγκαθίσταται προοδευτικά και χαρακτηρίζεται από το ότι δεν πονάει.
Στον ίκτερο από κολικό και πέτρα από τη χολή που θα σφηνώσει στον χοληδόχο πόρο, ο ασθενής αισθάνεται έντονο πόνο που τον περιγράφει σαν μια δυνατή μαχαιριά (στην ώρα της ενσφήνωσης του λίθου).
Οξεία παγκρεατίτιδα
Μπορεί να προκληθεί και από άλλες αιτίες όπως η κατάχρηση αιθυλικής αλκοόλης αλλά συνήθως είναι συχνή επιπλοκή της χολολιθίασης.
Η οξεία παγκρεατίτιδα παρουσιάζει κλινική εικόνα με μεγάλη ποικιλία.
Υπάρχουν ήπιες μορφές που περνούν ακόμα και απαρατήρητες ή μπορεί κανείς να τις αντιληφθεί σαν μικρό κοιλιακό πόνο που περνάει χωρίς φάρμακα.
Υπάρχουν βαρύτερες μορφές που έχουν έντονα συμπτώματα και ενίοτε
Βαριές νεκρωτικές μορφές που μπορεί να οδηγήσουν σε shock, χειρουργικές επεμβάσεις, ακόμα και το θάνατο,
Καρκίνος του παγκρέατος
Είναι η τρίτη σε συχνότητα μορφή καρκίνου του γαστρεντερικού συστήματος. Προηγείται ο καρκίνος του παχέος εντέρου και ακολουθεί ο καρκίνος του στομάχου. Είναι μια ύπουλη αρρώστια που διαγιγνώσκεται με καθυστέρηση γιατί δεν δίνει σημαντικά πρώιμα συμπτώματα. Αυτός είναι και ο λόγος που συνήθως δεν είναι εφικτό να αφαιρεθεί χειρουργικά και έτσι οδηγεί ταχέως σε θάνατο.
Δεν ξέρουμε τι είναι αυτό που τον προκαλεί. Γνωρίζουμε πάντως ότι πρόκειται για μεταλλάξεις του DNA στα παγκρεατικά κύτταρα που αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα σχηματίζοντας όγκο.
Ανάλογα με το είδος των παγκρεατικών κυττάρων που μεταλλάχτηκαν, διακρίνουμε δυο τύπους καρκίνου. Ο πλέον συνήθης ξεκινά από τα κύτταρα που καλύπτουν τους πόρους του παγκρέατος και ονομάζεται παγκρεατικό αδενοκαρκίνωμα ή και εξωκρινής παγκρεατικός καρκίνος.
Σπάνια, ο καρκίνος μπορεί να σχηματιστεί στα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν τις ορμόνες. Αυτό το είδος του καρκίνου ονομάζεται καρκίνος των νησιδιακών κυττάρων του παγκρέατος ή ενδοκρινικός καρκίνος.
Συμπτώματα
Συχνά το πρώτο σύμπτωμα είναι ο ίκτερος λόγω στραγγαλισμού του χοληδόχου πόρου. Με την εξέλιξη της νόσου εμφανίζονται κι άλλα συμπτώματα όπως ο πόνος στο κέντρο της κοιλιάς που μπορεί συχνά να αντανακλά στην πλάτη, ενώ διάρροιες, ναυτία, έμετοι, αιφνίδιος σακχαρώδης διαβήτης, ανορεξία, απώλεια βάρους, αναιμία και καταβολή των δυνάμεων μπορεί να συνυπάρχουν.
Πρόγνωση
Πρόκειται για επιθετική μορφή καρκίνου που δεν έχει καλή πρόγνωση και σκοτώνει τους περισσότερους ασθενείς μέσα στην πρώτη πενταετία.
Δίνει γρήγορα μεταστάσεις, δεν υπακούει στη χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία και ακόμα και με ριζική χειρουργική επέμβαση (τεχνική Whipple) παρέχει ελπίδα σε μικρό ποσοστό ασθενών.
Η ριζική αυτή παγκρεατεκτομή δεν είναι για όλους εφικτή. Σε πολλές περιπτώσεις θα χρειασθούν παρηγορητικές επεμβάσεις για να μπορεί ο ασθενής να τρώει από το στόμα ( αν ο καρκίνος φράξει το στομάχι) ή αν ο ασθενής εμφανίζει βαρύ ίκτερο.
Παράγοντες κινδύνου
Περισσότερες πιθανότητες για την ανάπτυξη καρκίνου του παγκρέατος υπάρχουν:
Στους υπέρβαρους και παχύσαρκους.
Τους διαβητικούς
Τους ανθρώπους που πέρασαν παγκρεατίτιδα
Τους καπνιστές
Τους υπερκαταναλωτές αλκοόλης
Όσους έχουν ιστορικό παγκρεατικού καρκίνου στην οικογένεια
Όσους έχουν οικογενειακό ιστορικό κάποιων σπάνιων γενετικών συνδρόμων (μετάλλαξη γονιδίου BRCA2, σύνδρομο Lynch, familial atypical mole-malignant melanoma ή FAMMM.)
δείτε και: βότανα vs καρκίνου παγκρέατος. Βρέθηκε φονιάς του φονιά;