Η ενδομητρίωση δεν είναι σπάνιο, αλλά απεναντίας, είναι συχνό γυναικολογικό πρόβλημα.
Την πραγματική επίπτωση της δεν την γνωρίζουμε. Πιθανολογείται ότι αφορά ένα ποσοστό 10% των γυναικών μεταξύ 25 και 50 ετών. Δεν αποκλείεται ο αριθμός να είναι μεγαλύτερος.
Γιατί την λέμε έτσι
Η ενδομητρίωση παίρνει το όνομα της από το ενδομήτριο, την εσωτερική δηλαδή επένδυση της μήτρας. Ιστός που μοιάζει με το ενδομήτριο, αναπτύσσεται σε περιοχές εκτός της μήτρας. Το σημείο που θα αναπτυχθεί τέτοιος ιστός, το λέμε εστία, ή εμφύτευση ή οζίδιο.
Οι εστίες έκτοπου ενδομητρίου, στην διάρκεια της περιόδου συμπεριφέρονται όπως είναι αναμενόμενο όπως και το κανονικό ενδομήτριο.
Ποιες είναι οι πλέον συνηθισμένες θέσεις εντόπισης;
- επάνω ή μέσα στις ωοθήκες
- πίσω από τη μήτρα
- στους συνδέσμους της μήτρας
- στο περιτόναιο (το μανδύα που επενδύει τα εσωτερικά τοιχώματα και τα όργανα της κοιλιάς)
- στο έντερο
- στην ουροδόχο κύστη
Άτυπες θέσεις εμφύτευσης ενδομητρίου (σπάνια), περιλαμβάνουν το γαστρεντερικό σωλήνα, το ουροποιητικό σύστημα, ιστούς με μαλακά μόρια, πνεύμονες, ακόμα και το στήθος. Ανάλογα με την περιοχή, μπορούν να παρουσιαστούν με ποικίλα συμπτώματα, όπως η απόφραξη του εντέρου, μια μέλαινα, αιματουρία, δυσουρία, δύσπνοια και πρήξιμο στους μαλακούς ιστούς, αντίστοιχα.
Συνηθισμένα συμπτώματα ενδομητρίωσης
Ο πόνος είναι από τα πιο συχνά συμπτώματα της ενδομητρίωσης και εντοπίζεται συνήθως χαμηλά στην κοιλιά (υπογάστριο). Η ένταση του πόνου δεν εξαρτάται από την έκταση της ενδομητρίωσης. Μεγάλες εστίες ενδομητρίωσης μπορεί να έχουν μικρό πόνο και το αντίθετο. Η παρουσία του πόνου δεν αφορά μόνο τις ημέρες της εμμηνορρυσίας (όπου είναι πιο έντονος) αλλά μπορεί να υφίσταται και στα μεσοδιαστήματα. Συνήθως χειροτερεύει με την πάροδο του χρόνου.
Επίσης υπάρχει:
- Χρόνιος πόνος χαμηλά και πίσω στη λεκάνη
- Πόνος στη σεξουαλική επαφή (δυσπαρεύνια), ή μετά από αυτή.
- Άτυπα ενοχλήματα από το γαστρεντερικό σύστημα
- Πόνος στην αφόδευση ή την ούρηση κατά την εμμηνορρυσία.
- Βαριές εμμηνορρυσίες (πολύ αίμα – περισσότερες ημέρες)
- Αίμα (λίγο) ανάμεσα στις περιόδους
- Υπογονιμότητα.
- Διάρροια, δυσκοιλιότητα, φούσκωμα κατά την διάρκεια των περιόδων.
Η πιθανότητα για να αναπτυχθεί ενδομητρίωση ξεκινάει συνήθως με την αρχή της εμμηνορρυσίας. Πολλές φορές όμως τα συμπτώματα δεν είναι εντελώς τυπικά και έτσι παραμείνει αδιάγνωστη για καιρό. Άλλοτε μπορεί να διαγνωστεί σε μια γυναικολογική εξέταση ρουτίνας, αν ο γυναικολόγος το υποψιαστεί.
Πάντως, Μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες που υποφέρουν από ενδομητρίωση μπορεί να παραμένουν αδιάγνωστες παρά τις συχνές επισκέψεις σε γιατρό και παρά την διενέργεια διαφόρων εργαστηριακών εξετάσεων.
Οι γυναίκες με ενδομητρίωση:
- Έχουν κάθε μήνα περίοδο
- Έχουν μέση (στατιστική) ηλικία διάγνωσης τα είκοσι επτά χρόνια
- Παραπονούνται για συμπτώματα δύο με πέντε χρόνια πριν την διάγνωση
Μετά την εμμηνόπαυση που δεν υπάρχουν ορμόνες και σταματάει η λειτουργία του ενδομητρίου, το να παραμείνουν συμπτώματα είναι πολύ σπάνιο.
Υποψία ενδομητρίωσης
Είναι πιθανόν να υπάρχει ενδομητρίωση όταν έχουμε:
- Έναρξη περιόδου σε νεαρά ηλικία
- Έντονη δυσμηνόρροια (πόνος στις ημέρες περιόδου)
- Διάρκεια περιόδου επί επτά ημέρες και πλέον
- Μικρός κύκλος (25 μέρες ή λιγότερο)
- Ύπαρξη ιστορικού ενδομητρίωσης (σε μητέρα, αδελφή, θείες).
Οι συνέπειες της ενδομητρίωσης
Αν και η ενδομητρίωση
δεν είναι ούτε μπορεί να γίνει καρκίνος
δημιουργεί πάρα πολλά προβλήματα.
Επειδή οι εστίες της ενδομητρίωσης ανταποκρίνονται με τον ίδιο τρόπο όπως και το κανονικό ενδομήτριο στην περιοδική αλλαγή των ορμονών, κάθε μήνα μεγαλώνουν και ο έκτοπος ιστός που αιμορραγεί εσωτερικά, δεν έχει οδό διαφυγής. Έτσι οι εστίες της ενδομητρίωσης γίνονται μεγαλύτερες και τα συμπτώματα επιδεινώνονται προοδευτικά.
Το αίμα που παραμένει στα διάφορα σημεία εντόπισης εστιών εντός του σώματος, δημιουργεί φλεγμονή και πόνο. Μπορεί να καλύψει τις ωοθήκες και τις σάλπιγγες και να προκαλέσει υπογονιμότητα.
Σύμφωνα με υπολογισμούς 30-40% των γυναικών με ενδομητρίωση αντιμετωπίζουν πρόβλημα τεκνοποίησης.
Ο πόνος της ενδομητρίωσης μπορεί να επηρεάσει την ζωή μιας γυναίκας. Μελέτες έδειξαν ότι γυναίκες με ενδομητρίωση λείπουν συχνά από το σχολείο, τις σπουδές ή την εργασία τους ενώ επηρεάζονται και οι κοινωνικές τους εκδηλώσεις. Το πρόβλημα τους προεκτείνεται στις σχέσεις με τον σύντροφο, τα παιδιά, τους φίλους και τους συνεργάτες.
Διάγνωση
Η γυναίκα που θα διαγνωσθεί με ενδομητρίωση, γνωρίζοντας επί τέλους το λόγο για τον οποίο έχει τις ενοχλήσεις, ησυχάζει από τις ανησυχίες και τον φόβο. Η θεραπεία που θα πάρει μπορεί να ελέγξει τα συμπτώματα και να ανακουφίσει τον πόνο. Επίσης μπορεί να μειώσει την επέκταση της ενδομητρίωσης και να διατηρήσει την γονιμότητα της γυναίκας.
Ο γιατρός θα υποψιαστεί την ενδομητρίωση από το ιστορικό και τα συμπτώματα. Σπανιότερα θα έχει ψηλαφητά ευρήματα. Στον υπερηχογραφικό έλεγχο μπορεί να αναδειχθούν κύστεις στις ωοθήκες. Ο δείκτης CA 125 αυξάνεται ενίοτε αλλά όχι πάντα και για αυτό δεν είναι απόλυτο διαγνωστικό στοιχείο. Άλλες εξετάσεις όπως η μαγνητική τομογραφία μπορεί να βοηθήσουν.
Όμως η τελική και σίγουρη μέθοδος διάγνωσης
με την οποία θα δούμε τις εστίες ενδομητρίωσης και την έκταση τους
είναι ηλαπαροσκόπηση.
##
Θεωρίες για την ενδομητρίωση
Η αιτία δεν είναι γνωστή. Έχουν αναπτυχθεί διάφορες θεωρίες όσον αφορά την αιτιολογία της. Η θεωρία της κληρονομικότητας στηρίζεται στο γεγονός της παρουσίας της σε πολλά μέλη της ίδια οικογένειας. Γυναίκες που η μητέρα και η αδελφή έχουν ενδομητρίωση, έχουν 6 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να την παρουσιάσουν και οι ίδιες. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει πως το ενδομήτριο κατά την περίοδο παλινδρομεί από τις σάλπιγγες και εμφυτεύεται στο περιτόναιο, ενώ μια άλλη πιθανολογεί ανοσολογικούς λόγους και ανωμαλίες διότι σε περιπτώσεις γυναικών με ενδομητρίωση συνυπάρχουν ενίοτε και άλλα ανοσολογικά ευρήματα.
Θεραπεία ενδομητρίωσης
Υπάρχουν πολλές θεραπείες για τον πόνο και την υπογονιμότητα αλλά δεν υπάρχει θεραπεία που μπορεί να απαλλάξει οριστικά την γυναίκα από την ενδομητρίωση.
Η αντιμετώπιση κάθε περιστατικού θα εξατομικευτεί ανάλογα με τα συμπτώματα, την ηλικία και το σχεδιασμό για εγκυμοσύνη.
Για μερικές γυναίκες με ελαφρά συμπτώματα, ο γιατρός μπορεί να συστήσει απλά παυσίπονα μόνα ή σε συνδυασμό με αντισπασμωδικά. Ισχυρότερα παυσίπονα όπως τα αντιφλεγμονώδη ίσως να χρειάζονται αλλά πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προστασίας του πεπτικού και να ελέγχεται και το ενδεχόμενο επίδρασης στο αίμα.
Η ορμονική θεραπεία (χάπια, ενέσεις, ρινικά spray) είναι αναγκαία εάν ο πόνος δεν ελέγχεται με παυσίπονα και εφόσον η πάσχουσα δεν σχεδιάζει μια εγκυμοσύνη.
- Αντισυλληπτικά: Τα αντισυλληπτικά μειώνουν τις φυσικές ορμόνες που επιδρούν στο ενδομήτριο. Μειώνουν την περίοδο σε ποσότητα και διάρκεια και έχουν την ίδια επίδραση και στις ενδομητρικές εστίες. Έτσι μειώνεται η ποσότητα του αίματος που κατακρατείται κάθε μήνα.
- Προγεστερόνη: Η προγεστερόνη λαμβάνεται από τις γυναίκες που δεν μπορούν να πάρουν οιστρογόνα. Έχει την ίδια δράση με το αντισυλληπτικό.
- Γοναδοτροπίνες: Οι γοναδοτροπίνες μειώνουν όλες τις ορμόνες και βάζουν την γυναίκα σε μια ψευδή εμμηνόπαυση, σταματώντας προσωρινά την περίοδο.
Χειρουργική θεραπεία
Είναι ενδεδειγμένη για γυναίκες με ενδομητρίωση μεγάλου βαθμού, που εμφανίζουν ισχυρούς πόνους ή προβλήματα γονιμότητας.
Υπάρχουν δύο χειρουργικές μέθοδοι που μπορούν να χρησιμοποιηθούν:
Η λαπαροσκοπική μέθοδος: η οποία είναι πιο ανώδυνη και χρησιμοποιείται σε γυναίκες που δεν έχουν μεγάλες εστίες
λαπαροσκοπική εικόνα ενδομητρίωσης
και η Λαπαροτομή (κανονικό χειρουργείο): Που γίνεται στην εκτεταμένη ενδομητρίωση στην οποία διάφορα ενδοκοιλιακά όργανα έχουν συμφύσεις και δεν είναι δυνατή η λαπαροσκόπηση.
δείτε και: