Τα εκκολπώματα δηλαδή είναι μορφώματα, που μοιάζουν με μικρά σακουλάκια. Σχηματίζονται στο τοίχωμα και προβάλλουν έξω από τον αυλό του παχέος εντέρου.
Εκκολπώματα μπορούν να αναπτυχθούν σε όλα τα κοίλα (κούφια) σπλάγχνα, όπως για παράδειγμα η ουροδόχος κύστη. Εντούτοις συχνότερα είναι στο πεπτικό (σε οποιοδήποτε σημείο του πεπτικού σωλήνα), ειδικότερα όμως το παχύ έντερο και δη το τμήμα που ονομάζεται σιγμοειδές.
Πόσο συχνά είναι;
Η απάντηση είναι ‘’δεν γνωρίζουμε’’. Η ακριβής επίπτωση τους στο παχύ δεν μπορεί να καταγραφεί, διότι οι περισσότεροι από αυτούς που τα έχουν δεν παρουσιάζουν συμπτώματα ώστε να ψαχτούν.
Σε ποιους τα συναντάμε;
Η επίπτωσή τους εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Η ηλικία, η διατροφή, γενετικοί παράγοντες, φαίνεται να παίζουν ρόλο. Έχει διαπιστωθεί επίσης διαφορετική συχνότητα ανάλογα με την εθνικότητα και την γεωγραφική διασπορά των ανθρώπων. Η αιτιολογία τους δηλαδή μπορούμε να πούμε πως είναι πολυ-παραγοντική.
Η ηλικία αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης τους, προκαλώντας εκφυλιστικές αλλαγές στο εντερικό τοίχωμα. Ρόλο επίσης φαίνεται να παίζουν οι διαιτητικές συνήθειες (όταν δεν τρώμε φυτικές ίνες), καθώς και οι καταστάσεις με λειτουργικές παθήσεις του εντέρου όπου παρουσιάζονται κινητικού τύπου διαταραχές και ενδο-αυλικές πιέσεις αυξημένες.
Στην Δύση, ηλικίες κάτω των 40 ετών παρουσιάζουν εκκολπώματα σε ποσοστό έως 5%, το οποίο ανεβαίνει σε 30% στα 60 έτη και 65% και πλέον σε ηλικίες άνω των 80 ετών.
Η πορεία
- Όταν τα εκκολπώματα δεν είναι σποραδικά και ελάχιστα, αλλά είναι πολλά, μιλάμε για εκκολπωμάτωση.
- Όταν προκαλούν συμπτώματα μιλάμε για εκκολπωματική νόσο
- Όταν υπάρχει φλεγμονή για εκκολπωματίτιδα.
###
Δεν υπάρχουν συμπτώματα και δεν προκύπτουν επιπλοκές στο 70% από αυτούς που τα έχουν.
Υπάρχουν συμπτώματα ή και επιπλοκές στο 25-30%.
Η ασυμπτωματική εκκολπωμάτωση είναι απόλυτα καλοήθης κατάσταση. Την ανακαλύπτουμε τυχαία σε ακτινολογικό έλεγχο (παλαιότερα) ή κολονοσκόπηση (σήμερα) ή ακόμη και σε χειρουργικές επεμβάσεις που γίνονται για άλλο λόγο.
Ποια μπορεί να είναι τα συμπτώματα;
1. Η Αιμορραγία
2. Η φλεγμονή (εκκολπωματίτις)
Η κλινική εικόνα
Αυτός που πάσχει παραπονείται για:
• Πόνο στο αριστερό και κάτω μέρος της κοιλιάς (αριστερός λαγόνιος βόθρος).
Ο πόνος (που μπορεί και να απλώνει σε όλο το υπογάστριο) μπορεί να είναι ελαφρύς ή έντονος. Σε άλλους είναι συνεχής χωρίς διακοπή, σε άλλους έχει κολικοειδή χαρακτήρα.
Μπορεί επίσης να αντανακλά και στην οσφυϊκή μοίρα της Σπονδυλικής στήλης καθώς και στο περίνεο (το έδαφος της πυέλου)
• Αλλαγή του ρυθμού των κενώσεων ή και της σύστασης των κοπράνων. (δυσκοιλιότητα ή διάρροιες ή και εναλλαγή των δυο).
Η επίσκεψη στην τουαλέτα ανακουφίζει τον ασθενή (λόγω μείωσης της ενδοαυλικής πίεσης).
• Ναυτία και τάση για έμετο ή και έμετο.
• Πυρετό
Σε εξέταση στα κόπρανα μπορεί να βρεθεί μικροσκοπική απώλεια αίματος ενώ:
Εάν έχει φλεγμονώδη διήθηση της ουροδόχου κύστεως (λόγω στενής γειτνίασης), θα παρουσιάσει δυσουρικά ενοχλήματα.
Ψηλαφητή μάζα στον αριστερό λαγόνιο βόθρο ή και μέσα στην πύελο είναι δυνατό να υπάρχει.
Πως καταλήγουμε σε σωστή διάγνωση
Ο πόνος στον αριστερό λαγόνιο βόθρο ή το υπογάστριο και ενδεχόμενα η ψηλαφητή μάζα, είναι χαρακτηριστικά κλινικά ευρήματα.
Ο απεικονιστικός έλεγχος με απλή ακτινογραφία, βαριούχο υποκλυσμό, υποκλυσμό με γαστρογραφίνη, και υπέρηχους, θα δώσουν πρόσθετα στοιχεία.
Εντούτοις η αξονική τομογραφία (που είναι και η μέθοδος εκλογής για την οξεία εκκολπωματίτιδα), είναι η πλέον κατάλληλη διότι:
- δείχνει την εντόπιση και την έκταση της φλεγμονής,
- δίνει πληροφορίες για το ενδεχόμενο ενός αποστήματος,
- αναδεικνύει ενδεχόμενη απόφραξη του ουρητήρα
- θέτει την διάγνωση στην περίπτωση που υφίσταται συρίγγιο μεταξύ του παχέος εντέρου και της ουροδόχου κύστεως.
###
Η γενική αίματος και ο βιοχημικός έλεγχος, συνήθως θα δείξουν αύξηση στα λευκά και την TKE – CRP.
Η κολονοσκόπηση
Σε υποψία οξείας εκκολπωματίτιδος δεν κάνουμε αμέσως κολονοσκόπηση διότι η εμφύσηση αέρα και οι χειρισμοί με το κολονοσκόπιο, μπορεί να κάνουν ζημιά.
Κολονοσκόπηση θα γίνει υποχρεωτικά(*) μετά από ένα περίπου μήνα ή και περισσότερο και αφού έχουν υποχωρήσει τα συμπτώματα.
(*) Για να αποκλεισθεί η ενδεχόμενη κακοήθεια, τυχόν φλεγμονώδης νόσος και ή ισχαιμία του εντέρου.
ενδοσκοπική εμφάνιση εκκολπωμάτων
Θεραπεία
Η εκκολπωμάτωση του παχέος εντέρου που δεν παρουσιάζει συμπτώματα, δε χρειάζεται καμία θεραπεία. Θεραπεία απαιτείται στις επιπλοκές.
Οι επιπλοκές μπορεί να είναι:
Η αιμορραγία,
Η φλεγμονή
Η ατελής απόφραξη
Τα θεραπευτικά μέσα είναι συντηρητικά, υποστηρηκτικά (αντιβιοτικά, παυσίπονα, βοηθητικά των κενώσεων στις φλεγμονές και στενώσεις, καθώς και οροί και ίσως αίμα, σε μεγάλες αιμορραγίες).
Όταν τα εκκολπώματα είναι πολλαπλά και οι επιπλοκές σοβαρές, απαιτείται χειρουργική επέμβαση. Σε αυτή γίνεται τμηματική εκτομή του παχέος εντέρου, δηλαδή αφαιρείται το πάσχον τμήμα και επανασυνδέονται τα δυο άκρα του.
Η αναβολή μιας επέμβασης με το σκεπτικό πως υποχώρησαν τα οξέα συμπτώματα, δεν είναι σωστή. Είναι προτιμότερο η επέμβαση να γίνεται σε φάση ύφεσης και ηρεμίας διότι αν γίνεται εξ ανάγκης και σε φάση όξυνσης είναι δυσκολότερη και έχει περισσότερες επιπλοκές.
Τι να κάνει κάποιος που δεν έχει συμπτώματα;
Η μεσογειακή διατροφή που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες με φρούτα και λαχανικά θα αποτρέψει την επιδείνωση των εκκολπωμάτων, την αύξηση τους σε αριθμό και μέγεθος καθώς και την εμφάνιση (ή επανεμφάνιση) συμπτωμάτων και επιπλοκών.
Χρειάζεται επίσης άφθονο νερό για ικανοποιητική ενυδάτωση.
Αν υπάρχει δυσκοιλιότητα βοηθάμε με ήπια υπακτικά που είτε αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων (όπως το Psillium) είτε με γάλα μαγνησίας, το οποίο όμως δεν πρέπει να καταχρώμεθα διότι μπορεί να έχει και παρενέργειες,
Ένα σωστό και ένα λάθος
Σωστό: Όποιος τρώει καθημερινά 30 γραμμάρια πίτουρα έχει λιγότερες πιθανότητες ανάπτυξης εκκολπωμάτων.
Λάθος: Η οδηγία αποφυγής τροφίμων όπως σουσάμι, σύκα, ξηροί καρποί, σπόροι ώριμης τομάτας κλπ. (γιατί θα μπουν στα εκκολπώματα). Δεν ισχύει και είναι χωρίς απόδειξη. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να τρώνε τις τροφές αυτές χωρίς ενοχές και χωρίς φόβο.