Μπορεί στην κινηματογραφική ταινία η αϋπνία να οδήγησε σε Happy End, στην ζωή όμως είναι μεγάλο πρόβλημα.
Η αϋπνία, η δυσκολία σας δηλαδή να ‘’κλείσετε μάτι’’, δεν είναι το μόνο είδος διαταραχής του ύπνου. Οποιοδήποτε πρόβλημα και αιτία που οδηγεί σε δυσκολία σχετική με τον ύπνο, εντάσσεται στην ομάδα των διαταραχών ύπνου.
Το πρόβλημα επομένως μπορεί να έχει να κάνει με όσους κοιμούνται πάρα πολύ (γνωστό σαν υπερυπνία), ή με όσους νοιώθουν να βαραίνουν τα βλέφαρα και να γέρνει το κεφάλι σε ακατάλληλες ώρες.
Επιπλέον στις διαταραχές ύπνου εντάσσονται και οι περιπτώσεις με ‘’αφύσικες’’ συμπεριφορές την ώρα που κοιμόμαστε.
Κατά την Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση, διακρίνουμε κατηγορίες διαταραχών ύπνου, ανάλογα με την αιτιολογία τους:
Α. Κύριες διαταραχές ύπνου, όπου διακρίνουμε:
1. Ανωμαλίες στην χρονική διάρκεια, του ύπνου, την ποιότητα, ή και την ώρα (στη διάρκεια του 24ωρου), που ένα άτομο κοιμάται (Primary Insomnia υποκατηγορία Dysomnia)
2. Συμπεριφορές φυσιολογικές ή ανώμαλες σε γεγονότα που σχετίζονται με τον ύπνο, τα στάδια του ύπνου και τις εναλλαγές ύπνου με εγρήγορση (Primary Insomnia υποκατηγορία Parasomnia).
Τα παραπάνω διαφέρουν στην αιτιολογία από τα αίτια που ακολουθούν:
Β. Διαταραχές ύπνου λόγω ψυχοπαθολογίας (προβλήματα ψυχικής υγείας).
Γ. Διαταραχές ύπνου λόγω παθολογίας (προβλήματα υγείας)
Δ. Διαταραχές ύπνου από χρήση ουσιών (πχ. καφεΐνη)
Γενικά μιλώντας μπορούμε να διακρίνουμε πάμπολλες διαταραχές ύπνου, όμως ο άνθρωπος που υποφέρει μπορεί:
• α. να δυσκολεύεται να κοιμηθεί και να μείνει αρκετό διάστημα κοιμισμένος,
• β. να δυσκολεύεται να μείνει ξύπνιος,
• γ. να εμφανίζει προβλήματα στην διάρκεια του ύπνου του και
• δ. να μην μπορεί να ακολουθήσει ένα σταθερό πρόγραμμα.
Αϋπνία
Από το σύνολο των διαταραχών ύπνου, η αϋπνία είναι η πλέον συνηθισμένη. Ευκαιριακά, μπορεί να παραπονείται το 1/3 του πληθυσμού ενώ χρονίως, μπορεί να υποφέρει το 15% των ενηλίκων.
Οι γυναίκες πάσχουν συχνότερα από τους άνδρες και οι ηλικιωμένοι συχνότερα από τους νεώτερους.
Αν και επικρατεί η αντίληψη ότι το πρόβλημα ξεκινάει στην ενηλικίωση ή και στη μέση ηλικία, υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι συμπεριφορές ύπνου με διαταραχές, υφίστανται ήδη από την παιδική ηλικία.
Για να πούμε πως πάσχουμε από αϋπνία (Primary Insomnia) πρέπει τα παράπονα μας να αφορούν διάστημα τουλάχιστον ενός μηνός, στη διάρκεια του οποίου είτε δεν μπορούσαμε να κοιμηθούμε, είτε δεν παραμέναμε κοιμισμένοι αρκετά ξυπνώντας κάθε τόσο ή και πολύ πρωί, είτε τέλος μέναμε με την αίσθηση ότι ο ύπνος μας δεν μας ξεκούρασε και δεν μας αναζωογόνησε.
Φυσικά δεν πρέπει να υφίσταται κάποια παθολογία (οργανική ή ψυχοπαθολογική) από την οποία πάσχουμε, η οποία μπορεί να είναι υπεύθυνη και, αυτονοήτως, δεν πρέπει να μπερδεύουμε την αϋπνία μας, με το αποτέλεσμα της χρήσης φαρμάκων ή της κατάχρησης καφεΐνης.
Τα αίτια μιας αϋπνίας
Υπάρχουν Ψυχολογικά και ψυχοπαθολογικά προβλήματα που οδηγούν σε αϋπνία αλλά και κακές συνθήκες και προϋποθέσεις ύπνου.
Μια εξεταστική περίοδος, μια ένταση σε μια επαγγελματική ή αισθηματική σχέση, έντονες σκέψεις εν όψει υλοποίησης σχεδίων, μπορεί να είναι η αιτία, αλλά υπάρχουν και ψυχοπαθολογικά αίτια όπου η μελαγχολία και άλλες διαταραχές ψυχισμού, διάφορες φοβίες ή αγχώδεις συμπεριφορές υποκρύπτονται.
Σε αρκετές περιπτώσεις η αϋπνία συνεχίζεται και μετά από την απομάκρυνση της αιτίας που την προκάλεσε (πχ. και μετά από μια εξεταστική περίοδο).
Κακές συνθήκες και προϋποθέσεις για ύπνο
Πρόκειται για όλα εκείνα που μπορεί να οδηγήσουν στην αϋπνία και την απώλεια ενός ήρεμου και αναπαυτικού ύπνου. Μπορεί να είναι διάφορα πράγματα. Από την κατάχρηση καφεΐνης, έως ένα άβολο μαξιλάρι και από έναν ‘’υπνάκο’’ στη διάρκεια της ημέρας έως την μακρά άσκοπη παραμονή στο κρεβάτι και την έλλειψη άσκησης.
Το φως έχει επίσης σημασία. Κακές συνθήκες φωτισμού, έξω από αυτό που έχετε συνηθίσει, μπορεί να είναι ο ένοχος. Το ίδιο και ένα σκληρό (ή πολύ μαλακό) στρώμα που ‘’δεν σας βολεύει’’.
Αρκετά συχνά, αιτία μιας αϋπνίας και ενός ανήσυχου ύπνου είναι η βαρυστομαχιά. Συνήθως, σε εκείνους που πέφτουν για ύπνο ευθύς μετά το φαγητό και ακόμα περισσότερο σε όσους πάσχουν από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Το πρόβλημα αυτό δεν είναι επαρκώς αναγνωρισμένο και συχνά η διάγνωση (που θα μπορούσε να δώσει λύση στον πάσχοντα), διαφεύγει.