Ένα 24ωρο ‘’μεγάλης’’ εφημερίας στο Λαϊκό Νοσοκομείο, σήμαινε τα χρόνια εκείνα τα δικά μου τουλάχιστον, κοσμοσυρροή.
Βλέπεις οι πανεπιστημιακές κλινικές λειτουργούσαν σαν μαγνήτης στον κόσμο, ενώ το ρυθμιστικό κέντρο (παλαιό σύστημα κατανομής ασθενών μέσω κεντρικής επιλογής), έστελνε χωρίς να αναρωτηθεί αν υπήρχε δυνατότητα.
Υπήρχαν φορές όπου μια κλινική, έμοιαζε σαν να ήταν .. βομβαρδισμένη και εκείνο το πρωί η εφημερία που τελείωσε την άφησε ακριβώς έτσι.
Ήταν βέβαια αρκετά συνηθισμένο κάθε θάλαμος να μην έχει μόνο τα οκτώ κρεβάτια, αφού οι αδελφές προσέθεταν δυο ακόμα στη μέση για να βολέψουν την κατάσταση. Η ημέρα όμως για την οποία σας μιλάω είχε ξεπεράσει κάθε προηγούμενο.
Όταν οι θάλαμοι δεν χωρούσαν άλλο, αναπτύσσονταν extra κρεβάτια στους διαδρόμους. Το ένα δίπλα στο άλλο.
Σκεφτείτε τώρα γιατρούς, νοσηλευτές και νοσηλεύτριες και, καμιά σαρανταριά τελειόφοιτους που έκαναν άσκηση. Προσθέστε και τους συγγενείς που παρά την απαγόρευση, έβρισκαν τρόπο να τρυπώσουν για να σταθούν κοντά στον άνθρωπο τους.
Δύσκολοι καιροί. Και δεν ξέρω αν τα πράγματα σήμερα έχουν αλλάξει. Τέλος πάντων. Ας γυρίσουμε στο θέμα μας.
Η πρώτη δουλειά μας ήταν να μάθουμε τους νέους ασθενείς. Να σχηματίσουμε γνώμη, να προγραμματίσουμε τις εξετάσεις που χρειάζονταν και φυσικά, να ορίσουμε θεραπεία.
Η ιεράρχηση είχε ως εξής: κάθε φοιτητής είχε τον ασθενή του. Έναν, δυο ή και τρείς καμιά φορά, ανάλογα με τις ανάγκες. Δυο και ίσως τρείς εσωτερικοί βοηθοί μοιράζονταν τους ασθενείς δυο θαλάμων. Όχι μόνο αυτούς που βρίσκονταν σε κανονικά κρεβάτια βεβαίως αλλά και εκείνους του διαδρόμου. Τέλος οι πανεπιστημιακοί γιατροί αρχίζοντας από τον πανεπιστημιακό βοηθό (σημερινός λέκτωρ) και φθάνοντας έως τον καθηγητή, ήσαν υπεύθυνοι για το σύνολο του δυναμικού ασθενών της κλινικής.
Ο φοιτητής ξεκινούσε εξετάζοντας τους ασθενείς του. Όταν τελείωνε παρουσίαζε τα περιστατικά στους εσωτερικούς βοηθούς που εξέταζαν και αυτοί. Ακολουθούσε επίσκεψη σε όλα τα περιστατικά εισαγωγής με επικεφαλής τον πανεπιστημιακό γιατρό και ο κύκλος έκλεινε με την φροντίδα και για τους προϋπάρχοντες ασθενείς, την μελέτη των προγραμματισμένων εξετάσεων και την εκτίμηση της πορείας τους.
Κοντά στο μεσημέρι ήταν η σειρά του υφηγητή και του καθηγητή.
Με τον τρόπο αυτό εξασφαλιζόταν ο καλλίτερος δυνατός έλεγχος και η φροντίδα για τον άρρωστο αφού όσα τον αφορούσαν ελέγχονταν και ξανά ελέγχονταν περιορίζοντας ενδεχόμενα λάθη.
Προχωρούσα λοιπόν με δυσκολία εκείνο το πρωί στον διάδρομο και με ακολουθούσαν οι εσωτερικοί βοηθοί που είχαν ήδη προηγηθεί και είχαν εξετάσει τα ‘’δικά μας’’ περιστατικά. Όσα μας αναλογούσαν.
Ένα γρήγορο ιστορικό, ευρήματα από την φυσική εξέταση, πιθανή διάγνωση και προτεινόμενη αγωγή. Όταν τα πράγματα θα ηρεμούσαν, θα υπήρχε χρόνος για αναλυτικότερη προσέγγιση.
Άκουγα με προσοχή και τις περισσότερες φορές συμφωνούσα. Πότε – πότε προσέθετα κάτι και σπανιότερα αν υπήρχε λάθος ή αν κάτι δεν είχε εκτιμηθεί, φρόντιζα αναλόγως.
Τα πράγματα εξελίσσονταν ομαλά, μέχρις ότου φθάσαμε στον μεσήλικα άνδρα με το απλανές βλέμμα.
‘’Εδώ δυστυχώς δεν έχουμε τίποτα να σας πούμε’’ είπε ο φοιτητής.
Για ποιο λόγο; Ρώτησα.
Δεν υπάρχει ιστορικό, συμπλήρωσε ο εσωτερικός βοηθός. Δεν υπάρχουν συγγενείς να μας δώσουν στοιχεία. Τον έστειλαν από το ρυθμιστικό για εγκεφαλικό. Έχει τετραπληγία και δεν αντιδρά.
Χέρια πόδια. Δεν έχει επίσης καμιά επαφή. Είναι φυτό.
Μάλλον είναι άγρυπνο κώμα. (*) Θα τον δούμε λεπτομερώς αργότερα και θα τον προγραμματίσουμε.
(*) βαρύτατες περιπτώσεις εγκεφαλικών βλαβών όπου ο ασθενής παραμένει με ανοιχτά μάτια σε «άγρυπνο κώμα», χωρίς όμως άλλες αντιδράσεις σε εξωτερικά ερεθίσματα)
Έκανε να συνεχίσει στον επόμενο ασθενή αλλά τον σταμάτησα.
Κάθισα στην άκρη του κρεβατιού και ξανακοίταξα τον άρρωστο άνδρα προσεκτικά.
Άπλωσα και έπιασα το δεξί του χέρι.
Φίλε, είπα, έχω την υποψία πως με ακούς και καταλαβαίνεις αλλά δεν μπορείς να μου το δείξεις έτσι;
Γιατροί και φοιτητές κοιτούσαν παραξενεμένοι. Τι στην ευχή έκανα; Ο άνθρωπος ήταν σε κώμα.
Φίλε, επανέλαβα, είσαι κλεισμένος εκεί μέσα. Ανήμπορος να κουνηθείς και να μιλήσεις. Ανήμπορος να βγεις και να επικοινωνήσεις.
Λοιπόν, βόηθησε με αδελφέ να σε βοηθήσω.
Αν είναι αλήθεια ότι καταλαβαίνεις, κλείσε μου τα μάτια σου. Όχι μια φορά αλλά τρείς για να μην το περάσουμε τυχαίο.
Τα δυο κουρασμένα μάτια τρεμόπαιξαν για λίγο και ύστερα ανοιγόκλεισαν.
Μια, δυο τρείς φορές.
Κόβοντας μας την ανάσα.
‘’Μιλούσε’’! Ο άρρωστος μας, μας μιλούσε.
Καταλάβαινε και αντιδρούσε.
Είχε συνείδηση και, κλεισμένος στη φυλακή του θεός ξέρει από πότε, ασφυκτιούσε.
………………………………….
Πάνω από αυτόν τον ασθενή πέρασα αρκετές ώρες ‘’παίζοντας’’ το παιχνίδι με τις ερωτήσεις.
Ένα κλείσιμο το σωστό, δυο το λάθος. Και πάλι από την αρχή.
Είναι απίστευτο τι μπορείς να μάθεις με αυτό το παιχνίδι.
……………………………………
Ο άρρωστος ήταν Αιγυπτιώτης (Έλληνας από την παροικία της Αιγύπτου). Κάτω από συνθήκες αδιευκρίνιστες κτυπήθηκε στο κεφάλι σε κάποιες ταραχές. Την χρονολογία δεν την ξέρω. Έμεινε ακίνητος, σε νοσοκομείο στην Αίγυπτο, χωρίς να μπορεί να μιλήσει ή να αντιδράσει ώστε να επικοινωνήσει και κάποτε τον έφεραν ασυνόδευτο στην Ελλάδα μέσω προξενείου (;) και τον έβαλαν πάλι σε νοσοκομείο. Από εκεί ξεκίνησε ένα γαϊτανάκι διακομιδών από το ένα ίδρυμα στο άλλο. Βλέπεις το ‘’εγκεφαλικό’’ όπως τον βάφτιζαν είναι προβληματικό περιστατικό. ‘’Κρατάει’’ το κρεβάτι που θα ήταν χρήσιμο σε κάποιον άλλο. Έναν που να έχει ελπίδα.
Συγγενείς δεν υπήρχαν να τον πάρουν στο σπίτι. Μοναδική λύση για την υπηρεσία των κοινωνικών λειτουργών: ‘’άς πάει προσωρινά κάπου’’.
………………………………………
Όμως επιτέλους, έβγαινε μια άκρη. Η μεταφορά με την φροντίδα των κοινωνικών λειτουργών σε νοσοκομείο τραυματιολογικό με νευρολογικό τμήμα, μαζί με ένα ιστορικό που το αποτελούσαν όσα μπόρεσα να μάθω και κυρίως η διαβεβαίωση ότι ο ασθενής δεν ήταν σε κώμα αλλά είχε πλήρη συνείδηση, έγινε το άλλο πρωί.
Του εξήγησα που πηγαίνει και για ποιο λόγο και συμφώνησε.
Τον αποχαιρέτισα πριν τον πάρουν, κρατώντας του το χέρι.
Καλή επιτυχία αδελφέ Δημήτρη (όπως σας είπα ήδη, είναι απίστευτο τι μπορείς να μάθεις με αυτό το παιχνίδι).
Σου εύχομαι να βγεις από αυτή την φυλακή(*).
Οι νοσοκόμοι απομακρύνθηκαν και εγώ έβλεπα τα μάτια του να ανοιγοκλείνουν. Μια, δυο, τρεις, τέσσερις φορές.
Μου μιλούσε. Είμαι βέβαιος.
Τον χαιρέτισα κουνώντας το χέρι και γύρισα στην ρουτίνα.
Γιατρέ, είπε μια φοιτήτρια μου. Όλοι πιστεύαμε πως ήταν άγρυπνο κώμα. Δεν μας είπατε, εσείς πώς καταλάβατε πως ο άνθρωπος είχε συνείδηση;
Δεν πρόκειται για μαγεία καλή μου, ούτε μεταφυσική επιφοίτηση. Την ώρα που εσείς μου λέγατε πως είναι φυτό, είδα πως ένα δάκρυ λαμπύρισε στην άκρη του ματιού του.
Αναρωτήθηκα. Ήταν της αρρώστιας του ή ήταν της ψυχής του;
(*) τις επόμενες εβδομάδες οι κοινωνικές λειτουργοί όταν ρωτούσα φρόντιζαν να επικοινωνούν. Αν κατάλαβαν και αυτές καλά, είχε χειρουργηθεί. Αιμάτωμα εγκεφαλικό. Έτσι ξεκίνησε μια παρατεταμένη πορεία αποκατάστασης. Περισσότερα όμως δεν έμαθα.