Εύχομαι τόσο εσύ αγαπητέ επισκέπτη όσο και όλοι οι δικοί σου, να μην χρειαστείτε ποτέ τη γνώση που περιέχεται σε αυτή την ανάρτηση. Εντούτοις μαθαίνοντας, μπορείτε να αναγνωρίσετε έγκαιρα ένα πρόβλημα και να φανείτε χρήσιμοι κάποια στιγμή σε ένα από τους αδελφούς μας.
Δεν προκαλούν όλα τα χημειοθεραπευτικά τις ίδιες παρενέργειες και επιπλέον αυτού, κάθε θεραπευόμενος αντιδρά με το δικό του τρόπο. Πάντως, υπάρχουν ανάλογα με το φάρμακο, ‘’συνήθεις’’ παρενέργειες.
Η ένταση τους όπως ήδη είπαμε, εξαρτάται από τον ασθενή και την γενικότερη κατάσταση του. Σε κάθε περίπτωση, ο θεραπευόμενος πρέπει να ενημερώνει σχολαστικά τον θεράποντα γιατρό του για όσα του συμβαίνουν και ότι νοιώθει.
Πλέον συνήθεις παρενέργειες.
Πόνος
Αρκετά συνηθισμένη παρενέργεια και μπορεί να αφορά το στομάχι του ασθενούς, ή τους μύες και τα δάχτυλα χεριών ή ποδιών. Συχνός είναι και ο πονοκέφαλος, ενώ δεν σπανίζουν οι πόνοι που οφείλονται σε ζημιές που αφορούν τα νεύρα.
Σε αυτές τις περιπτώσεις έχουμε καυσαλγίες (πόνο σαν κάψιμο), μουδιάσματα αλλά και νηγμώδεις πόνους σαν να μας κεντάει κάτι ή όπως λέει ο πάσχων ‘’σαν σουβλιές’’.
Οι πόνοι της χημειοθεραπείας συνήθως υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου, πλην εκείνων των περιπτώσεων όπου πρόκειται για μόνιμη ζημιά νεύρου οπότε ο ασθενής αντιμετωπίζει πρόβλημα. Θα χρειαστεί τότε να ληφθούν μέτρα ώστε να ανακουφιστεί, που μπορεί να είναι εκτός από τα παυσίπονα έως και αποκλεισμός της νευρικής οδού μετάδοσης του πόνου στον εγκέφαλο.
Φυσικά θα προηγηθεί προσπάθεια βελτίωσης και θεραπείας της πρωτογενούς βλάβης.
Κόπωση, εξάντληση
Πρόκειται για το πιο συνηθισμένο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι χημειοθεραπευόμενοι και δεν αφορά μόνο την σωματική αλλά και την ψυχοσυναισθηματική κατάσταση των ασθενών. Χρειάζεται συστηματική αντιμετώπιση από έμπειρη ομάδα ειδικών.
Διάρροιες
Δεν αφορά όλες τις περιπτώσεις. Όταν όμως συμβαίνει χρειάζονται έγκαιρα μέτρα αποφυγής της αφυδάτωσης και της απώλειας ηλεκτρολυτών διότι μπορεί να προκληθεί σημαντικό πρόβλημα.
Εξελκώσεις
Παρουσιάζονται την πρώτη ή δεύτερη εβδομάδα μετά την θεραπεία. Η εμφάνιση τους φαίνεται να ευνοείται από κακή δίαιτα, κάπνισμα, χρήση αλκοόλ και κακή υγιεινή του στόματος. Αφορούν την στοματική κοιλότητα και το λαιμό και είναι επώδυνες βλάβες του βλεννογόνου. Μπορεί να επιμολυνθούν. Μετά από το τέλος της θεραπείας συνήθως οδηγούνται σε πλήρη ίαση.
Έμετοι και ναυτία
Το ‘’ανακατεμένο’’ στομάχι και οι έμετοι είναι συχνό πρόβλημα των θεραπευόμενων με συγκεκριμένα αλλά όχι όλα τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα. Οι γιατροί πρέπει πάντα να φροντίζουν, τόσο πριν όσο και μετά την φαρμακευτική χορήγηση χημειοθεραπείας, να δίνουν προληπτική αγωγή.
Δυσκοιλιότητα
Μπορεί να συμβεί σε χημειοθεραπευόμενους και έχει πολυπαραγοντική προέλευση στην οποία μετέχουν τα παυσίπονα, οι έμετοι, ή λήψη μικρής ποσότητας τροφής λόγω ανορεξίας, η πόση λιγότερων υγρών, η απουσία κινητικότητας και άσκησης κλπ.
Συμπτώματα από επίδραση στο νευρικό σύστημα
Δεν προκύπτουν από όλα αλλά κάποια εκ των χημειοθεραπευτικών φαρμάκων που επιδρούν βλαπτικά στα νεύρα.
Προκύπτουν συμπτώματα όπως μούδιασμα, αδυναμία των χεριών ή των ποδιών, τρόμος, ρίγος, κάψιμο σε δερματικές περιοχές κατανομής πειραγμένου νεύρου, διαταραχή της ισορροπίας του ασθενούς, αίσθημα μυϊκής κόπωσης, αδυναμία βάδισης. Δεν αποκλείονται και: πονοκέφαλοι, έκπτωση ακοής ή και όρασης.
Τα παραπάνω συμπτώματα εξαρτώνται βεβαίως από την δοσολογία που θα χρησιμοποιηθεί και το υπόστρωμα της γενικότερης κατάστασης εκάστου ασθενούς. Μετά την θεραπεία και με την πάροδο του χρόνου ο ασθενής νοιώθει βελτίωση αλλά δυστυχώς υπάρχουν και περιστατικά με μόνιμη εγκατάσταση των παρενεργειών.
Διαταραχές εγκεφαλικών λειτουργιών
Πρόκειται για εγκατάσταση προβλημάτων που σχετίζονται με την μνήμη. Πλέον αυτού, μπορεί να υπάρχουν προβλήματα δυσλειτουργίας της σκέψης όπου ο ασθενής (η το περιβάλλον του) αντιλαμβάνεται πως δεν μπορεί να σκεφτεί ‘’με καθαρό μυαλό’’.
Μπορεί να αφορούν την αδυναμία επικέντρωσης της προσοχής ή και την πρόσφατη μνήμη. Η σοβαρότητα αυτής της επίδρασης ποικίλει. Τα φαινόμενα δεν είναι σπάνια αλλά αφορούν τρείς στους τέσσερις (75%) χημειοθεραπευόμενους. Πολλές φορές (35%), παρατείνονται και μετά το τέλος της αγωγής και διαρκούν πολλούς μήνες, καθιστώντας δύσκολη την καθημερινότητα του πάσχοντος.
Αιμοποιητικό σύστημα και χημειοθεραπεία.
Η χρήση χημειοθεραπείας επιδρά στον μυελό των οστών και επηρεάζει την παραγωγή κυττάρων. Η μείωση των κυττάρων αυτών πέρα από ανεκτά όρια, μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα, ενίοτε σοβαρά, που θα είναι ανάλογα με την αιματική σειρά που επηρεάστηκε περισσότερο.
Έτσι η λευκή σειρά (λευκά αιμοσφαίρια) μειούμενη μπορεί να διευκολύνει τις λοιμώξεις από μικροοργανισμούς, η ερυθρά σειρά (ερυθρά αιμοσφαίρια) αν μειωθεί οδηγεί σε αναιμία οπότε έχουμε εύκολη κόπωση, λαχάνιασμα και ζάλη και τέλος η αιμοπεταλιακή σειρά μειούμενη μπορεί να προκαλέσει αιμορραγική διάθεση λόγω αδυναμίας του οργανισμού να σχηματίσει θρόμβο.
Όλα αυτά απαιτούν στενή παρακολούθηση του ασθενούς με συχνό αιματολογικό έλεγχο και αν χρειαστεί, τροποποίηση της θεραπείας, ενδεχομένως διακοπή της και θεραπεία με φάρμακα που βοηθούν την παραγωγή κυττάρων από τον μυελό. Ενίοτε χρειάζεται και μετάγγιση.
Ανορεξία
Μικρότερης ή μεγαλύτερης έντασης. Ο ασθενής τρώει λίγο, δεν έχει διάθεση και δηλώνει ότι ‘’φούσκωσε’’ με ελάχιστο φαγητό. Αν αφορά συνεχόμενο σε όλη τη διάρκεια της θεραπείας πρόβλημα, οδηγεί σε απώλεια βάρους και διαταραχή θρέψης αλλά ενίοτε και σε καχεξία, με απώλεια μυϊκής μάζας. Φυσικά δεν ευνοεί την ανάρρωση και δυσκολεύει τα πράγματα.
Αλωπεκία ή Τριχόπτωση
Κάποια, αλλά όχι όλα τα χημειοθεραπευτικά, προκαλούν τριχόπτωση που δεν αφορά μόνο τα μαλλιά του κεφαλιού (κόμη) αλλά όλο το σώμα. Σπανιότερα δεν προκύπτει αλωπεκία και οι τρίχες απλώς γίνονται ξηρές και λεπτές.
Ο γιατρός, γνωρίζοντας το φάρμακο και τις παρενέργειες του καθώς και τη δόση που χορηγεί, ξέρει τι θα επακολουθήσει και ενημερώνει τον ασθενή. Ή πτώση μπορεί να είναι μικρή ή μεγαλύτερη και αυξάνει προοδευτικά στην διάρκεια της θεραπείας. Συνήθως αλλά όχι πάντοτε, υπάρχει αποκατάσταση μετά από αρκετούς μήνες όταν οι τρίχες ξανά φυτρώνουν.
Γονιμότητα
Τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άνδρες, η χημειοθεραπεία μπορεί να επηρεάσει την γονιμότητα. Πέραν αυτού μειώνει την σεξουαλική επιθυμία και την σεξουαλική ευχαρίστηση.
Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το ερώτημα: τι συμβαίνει στην εγκυμοσύνη;
Τα χημειοθεραπευτικά μπορούν να βλάψουν το κύημα, ειδικότερα στους τρείς πρώτους μήνες της κύησης όταν αναπτύσσονται τα όργανα του εμβρύου. Η γυναίκα που θα βρεθεί σε μια τέτοια θέση πρέπει αμέσως να ενημερώσει το γιατρό της.
Δείτε το προηγούμενο άρθρο ‘’Χημειοθεραπεία στον καρκίνο. Όσα πρέπει να ξέρουμε.’’ Θα ακολουθήσει άλλη μια ανάρτηση σχετική με τις ενδεχόμενες παρενέργειες που θα προκληθούν και θα χρονίσουν ή θα διαγνωστούν μετά από την χορήγηση των αντικαρκινικών φαρμάκων. Τέλος θα υπάρξει και άρθρο για το τι μπορεί κανείς να κάνει μόνος του για να μειώσει την πιθανότητα εμφάνισης ή και να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα.