Στα τελευταία χρόνια, με την βοήθεια της διαρκώς βελτιούμενης τεχνολογίας, η έρευνα για τις τροφές μας και την σημασία τους άλλαξε. Στο παρελθόν περιοριζόταν στα θρεπτικά συστατικά τους, δηλαδή πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λίπη, βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία καθώς και την θερμιδική αξία. Σήμερα πήρε μια νέα τροπή η οποία συνεχώς μας ξαφνιάζει. Ενίοτε δυσάρεστα (παράδειγμα τα trans λιπαρά), τις περισσότερες όμως φορές ευχάριστα, διότι μαθαίνουμε πως ποικίλα χημικά μόρια που βρίσκονται σε διάφορα τρόφιμα, λειτουργούν ευεργετικά για τον οργανισμό μας.
Έτσι μάθαμε ότι επιλέγοντας τι θα φάμε και υιοθετώντας μερικούς απλούς διαιτητικούς κανόνες, μπορούμε να επιδράσουμε σημαντικά στην βελτίωση της υγείας και της ευεξίας μας τόσο για το παρόν όσο και για το μέλλον.
Σήμερα, όπως ίσως γνωρίζετε, γίνεται πολύς λόγος για τα λειτουργικά τρόφιμα και την ωφέλεια τους και η έρευνα συνεχίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Ήταν το έτος 1980 στην χώρα του ανατέλλοντος Ηλίου όταν για πρώτη φορά οι οργανισμοί υγείας της χώρας αξιοποιώντας την υπάρχουσα επιστημονική εμπειρία, συνειδητοποίησαν ότι η επιλογή τροφίμων με οφέλη για την υγεία δεν οδηγεί μόνο σε καλλίτερη ποιότητα ζωής αλλά σημαίνει μείωση του κόστους περίθαλψης. Αυτό όπως είναι ευνόητο έχει μείζονα σημασία για όλη την ανθρωπότητα όταν ο υπερπληθυσμός και η αύξηση του μέσου όρου ζωής απαιτούν πελώριες δαπάνες.
Τέσσερα χρόνια αργότερα η επιστημονική κοινότητα της Ιαπωνίας όρισε ως λειτουργικά τα τρόφιμα που ασκούν τρεις βασικές επιδράσεις στον οργανισμό μας:
- την κάλυψη των διατροφικών αναγκών,
- την ικανοποίηση των αισθήσεων και
- το ευεργετικό αποτέλεσμα στην υγεία.
Το 1991, το υπουργείο υγείας της Ιαπωνίας για την έγκριση μιας κατηγορίας τροφίμων όρισε κανόνες που θα αναγράφονται στην ετικέτα τους και θα παρουσιάζουν συγκεκριμένους ισχυρισμούς υγείας. Τα τρόφιμα αυτά από τα αρχικά των λέξεων Foods for Specified Health Uses ονομάστηκαν FOSHU.
Στην ήπειρο μας η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όρισε ως λειτουργικά τρόφιμα «τα τρόφιμα που αποδεικνύεται επιτυχώς ότι εκτός από την επαρκή κάλυψη των διατροφικών αναγκών, επιδρούν θετικά σε έναν ή περισσότερους λειτουργικούς στόχους εντός του οργανισμού, με τρόπο σχετικό, είτε με τη βελτίωση της υγείας, είτε με τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης ασθενειών».
Σύμφωνα με αυτό τον ορισμό, για να πούμε ένα τρόφιμο λειτουργικό πρέπει να έχει δύο ιδιότητες: η πρώτη είναι να μην φέρεται σε φαρμακευτική μορφή (χάπι, κάψουλα κλπ) αλλά να καταναλίσκεται ως τροφή και η δεύτερη να εμφανίζει όφελος για τον ανθρώπινο οργανισμό σε ποσότητες που δεν ξεπερνούν τα ανώτατα ανεκτά όρια.
Μετά από όλα αυτά, διακρίνουμε σήμερα
- Τα συμβατικά λειτουργικά τρόφιμα
- Τα τρόφιμα για ειδικές διατροφικές χρήσεις και
- Τα ενισχυμένα ή εμπλουτισμένα τρόφιμα.
Διάδοση – Εξάπλωση,
Η πολύ μεγάλη σημασία των λειτουργικών τροφίμων για την βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής οδήγησε στη εκρηκτική διάδοσή τους. Σήμερα, μεγάλη μερίδα καταναλωτών που διαρκώς αυξάνεται, προσανατολίζει την διατροφή της προς τρόφιμα που μπορούν να προστατεύσουν την υγεία από διάφορες ασθένειες.
Οι έρευνες δείχνουν ότι η διατροφή, η άσκηση και οι γενετικοί παράγοντες, θεωρούνται από το καταναλωτικό κοινό οι τρείς μεγαλύτερης σημασίας παράγοντες για την ωφέλεια της υγείας.
Δεδομένης της επί των ημερών μας μεγάλης δυνατότητας ενημέρωσης του κοινού, τα επιστημονικά δεδομένα που συνεχώς προστίθενται και αναδεικνύουν τη σημασία διαφόρων βιο-δραστικών συστατικών που υπάρχουν στα τρόφιμα, ωθούν τις βιομηχανίες να αναπτύσσουν διαρκώς νέα λειτουργικά τρόφιμα.
Με δεδομένα και αποδείξεις
Η αύξηση της νοσηρότητας από διάφορες εκφυλιστικές ασθένειες όπως ο καρκίνος, οι καρδιαγγειακές βλάβες, οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις που οδηγούν σε άνοια, οι χρόνιες φλεγμονές και το οξειδωτικό stress δεν εισηγούνται απλά αλλά κάνουν επιτακτική την ανάγκη επανόδου σε έναν υγιέστερο τρόπο ζωής.
Επειδή η σύνδεση των εννοιών διατροφή- υγεία- νόσος έχει πλέον αποδειχτεί με πάμπολλες κλινικές και επιδημιολογικές μελέτες, και η έρευνα έδειξε ποια ακριβώς συστατικά βοηθούν τον οργανισμό μας, τα λειτουργικά τρόφιμα ολονέν και περισσότερο θα αναγνωρίζονται και θα εντάσσονται στην διατροφική μας πραγματικότητα.
Εξάλλου προς αυτή την κατεύθυνση οδηγούν τα πάσης μορφής και είδους μέσα ενημέρωσης με σημαντικό ρόλο να παίζει τα τελευταία χρόνια το Internet. Χρειάζεται πάντως επιλογή των πηγών στις οποίες θα προσφύγετε διότι το έγκυρο και το σοβαρό, δεν συνοδεύουν πάντα και όλες τις ιστοσελίδες στο διαδίκτυο.
Συνοψίζοντας μπορούμε άνετα να πούμε ότι η διατροφή με τα λειτουργικά τρόφιμα αξίζει να μας απασχολήσει πολύ. Την επόμενη φορά διαλέξτε με μεγαλύτερη προσοχή τι θα βάλετε στο καρότσι σας.
Μια συμβουλή που δίνω συχνά όχι μόνο στους ασθενείς μου αλλά τον καθένα, είναι να μην ρωτούν μόνο ‘’τι δεν κάνει να τρώω γιατρέ μου’’ αλλά να συμπληρώνουν την ερώτηση τους, ζητώντας επίμονα να μάθουν και το τι πρέπει να τρώνε και να προτιμούν, τόσο οι ίδιοι όσο και τα παιδιά τους. Και να θυμούνται τα λόγια του Ιπποκράτη: κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν