Ο γυναικείος κόλπος για να αποφεύγει την ξηρότητα, χρειάζεται λίπανση. Το καθήκον αυτό έχουν αναλάβει οι δυο βαρθολίνειοι αδένες οι οποίοι βρίσκονται εκατέρωθεν της εισόδου του γυναικείου κόλπου και με την έκκριση υγρού απομακρύνουν το ενδεχόμενο.
Είναι δυνατό, ο εκφορητικός πόρος ενός αδένα να αποφραχτεί. Η συνεχιζόμενη παραγωγή υγρού, αφού αυτό δεν μπορεί να εξέλθει, οδηγεί σε αδενική διόγκωση. Μιλάμε τότε για κύστη του Βαρθολίνειου αδένα. Πρόκειται για ένα ανώδυνο πρήξιμο από την μια συνήθως μεριά, στην είσοδο του κόλπου. Οι κύστεις του αδένα στον γυναικείο πληθυσμό είναι σύνηθες φαινόμενο.
Πρόβλημα
Είναι δυνατόν το υγρό της κύστης να μολυνθεί. Θα αναπτυχθεί φλεγμονή και θα έχουμε συλλογή πύου. Μιλάμε τότε για Βαρθολινίτιδα.
Το μέγεθος μιας κύστης Βαρθολινείου αδένα, η ύπαρξη πόνου, κυρίως δε η ενδεχόμενη επιμόλυνση, θα καθορίσουν και την απαιτούμενη θεραπεία.
Συμπτώματα
Εάν μια γυναίκα έχει μια μικρή κύστη που δεν έχει μολυνθεί, είναι δυνατόν να μην το αντιληφτεί καν. Όμως προοδευτικά η κύστη μεγαλώνει, οπότε γίνεται αντιληπτή σαν μια ψηλαφητή και ανώδυνη μάζα στην είσοδο του κόλπου δεξιά ή αριστερά (οι κύστεις συνήθως αφορούν ένα αδένα και είναι ετερόπλευρες)
Λοίμωξη
Στην περίπτωση όπου μια κύστη θα μολυνθεί θα υπάρξει πόνος στην ψηλάφηση αυτής της διόγκωσης.
Η ασθενής θα παραπονείται ότι υποφέρει από πόνο στη βάδιση και το κάθισμα ενώ η σεξουαλική επαφή γίνεται βασανιστική. Είναι ενδεχόμενο να παρουσιαστεί πυρετός.
Μπορεί να είναι κάτι άλλο;
Σπανιότατα και κυρίως στις μεγαλύτερες ηλικίες (πέραν των 40), είναι δυνατόν μια τέτοια διόγκωση να υποδηλώνει σοβαρότερο πρόβλημα.
Και γιατί συμβαίνει;
Όπως είπαμε, για να αναπτυχθεί μια κύστη, χρειάζεται απόφραξη του εκφορητικού της πόρου. Κάτι τέτοιο μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας μικροφλεγμονής ή και μιας τοπικής βλάβης (νύχι, σκληρό σφουγγάρι, τραυματικοί σεξουαλικοί χειρισμοί κλπ)
Μόλυνση και απόστημα
Εάν αναπτυχθούν μικρόβια μέσα σε μια Βαρθολίνειο κύστη, θα έχουμε σχηματισμό αποστήματος. Υπεύθυνα μπορεί να είναι βακτήρια όπως το κολοβακτηρίδιο αλλά και βακτήρια που σχετίζονται με σεξουαλική μετάδοση νόσου (χλαμύδια, γονόκοκκος). Επομένως η ορθή σεξουαλική πρακτική, η χρήση προφυλακτικού και η υγιεινή φροντίδα της περιοχής βοηθάει.
Υποτροπιάζουν οι βαρθολίνειοι αδένες μετά από την θεραπεία;
Ναι, είναι ενδεχόμενο να ξαναγίνει η κύστη, όπως και να επαναμολυνθεί.
Πως μπαίνει η διάγνωση
Στην μεγάλη πλειοψηφία των περιπτώσεων ο γυναικολόγος ή και ο παθολόγος ακόμα, θα καταλάβει αμέσως περί τίνος πρόκειται από την εικόνα που είναι χαρακτηριστική.
Το ιστορικό και η κλινική εξέταση της πυέλου θα βοηθήσει. Η εξέταση κολπικού υγρού χρειάζεται για να δειχθεί αν πρόκειται για κοινά παθογόνα ή μικρόβια που σχετίζονται με σεξουαλικά μεταφερόμενη νόσο.
Εδώ ας σημειωθεί ότι το 85% των περιστατικών, αφορά γυναίκες κάτω των 30 ετών καθώς και ότι μετά την εμμηνόπαυση οι αδένες προοδευτικά ατροφούν.
Σε περίπτωση αμφιβολιών και ειδικά σε γυναίκες άνω των 40 με εμμηνόπαυση, χρειάζεται αναζήτηση καρκινικών κυττάρων (βιοψία).
Θεραπεία
Είναι δυνατόν να μην χρειαστεί καμία θεραπεία, αν η κύστη είναι μικρή και τα συμπτώματα απουσιάζουν.
Σε περίπτωση ήπιων ενοχλήσεων χωρίς ή και με μικροβιακή φλεγμονή, τα θερμά μπάνια (Sitz baths) πολλές φορές ημερησίως μπορούν να βοηθήσουν. Η κύστη θα σπάσει και θα παροχετευτεί (θα αδειάσει) αφ εαυτής. Όταν αυτό δεν συμβαίνει ή τα ενοχλήματα εξ αιτίας του αποστήματος είναι σοβαρά, χρειάζεται χειρουργική διάνοιξη*, άδειασμα του πύου και τοποθέτηση ενός μικρού σωλήνα (καθετήρας παροχέτευσης), που θα αδειάζει το υγρό και δεν θα επιτρέπει το κλείσιμο της μικρής πληγής πριν εξασφαλιστεί η πλήρης κάθαρση και το ‘’στέγνωμα’’ της κοιλότητας.
Είναι καλό, η αφαίρεση του σωλήνα να μη γίνει γρήγορα αλλά να παραμείνει για 1,5 μήνα.
* η διάνοιξη μπορεί να γίνει με τοπική αναισθησία και δεν απαιτεί καθολική νάρκωση
Αντιβιοτικά σε μια απλή κύστη δεν έχουν νόημα
Σε περίπτωση αποστήματος, μετά από μια διάνοιξη και καλή παροχέτευση της κύστης συνήθως δεν χρειάζονται.
Πέραν αυτού, αντιβιοτικά θα χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση όπου θα αποδειχτεί εργαστηριακά ότι πρόκειται για μικροοργανισμούς που μεταδίδονται σεξουαλικά όπως για παράδειγμα είναι ο γονόκοκκος.
Συχνές Υποτροπές
Στην περίπτωση όπου μια γυναίκα αναφέρει συχνές υποτροπές, προκειμένου να εξασφαλίσουμε σταθερή και μόνιμη παροχέτευση ώστε να μην υπάρξει νέα συλλογή, μπορούμε να κάνουμε Μαρσιποποίηση.
Γίνεται δηλαδή διάνοιξη και στη συνέχεια με ράμματα και ένα σωληνίσκο που θα τον αφήσουμε λίγες ημέρες εξασφαλίζουμε ένα μόνιμο μικρό άνοιγμα (περίπου 6 mm) ώστε να μην μαζέψει πάλι περιεχόμενο ο αδένας. Η όλη κατασκευή θυμίζει την μάρσιπο των καγκουρό εξ ου και το όνομα της.
Γιατί δεν αφαιρούνται οι βαρθολίνειοι αδένες που υποτροπιάζουν;
Το ερώτημα είναι εύλογο αλλά οι λόγοι είναι αρκετοί:
- Χρειάζεται κανονική νάρκωση
- Επομένως δεν γίνεται παρά μόνο σε νοσοκομείο
- Η επέμβαση έχει σοβαρό ενδεχόμενο αιμορραγίας
- Οι επιπλοκές μετά την επέμβαση είναι αρκετές