Η ασταξανθίνη (ASX), που είναι ένα κετο-καροτενοειδές, απομονώθηκε αρχικά από ένα αστακό. Σήμερα, είναι μια γνωστή ένωση με εμπορική εφαρμογή σε διάφορες βιομηχανίες όπως υδατοκαλλιέργειες*, καλλυντικά, τρόφιμα, συμπληρώματα διατροφής και φαρμακευτικά προϊόντα.
* η ASX χρησιμοποιείται στην βιομηχανία υδατοκαλλιέργειας για να αποκτήσουν τα εκτρεφόμενα σολομοειδή το χαρακτηριστικό πορτοκαλί-κόκκινο χρώμα της σάρκας.
Είναι πανταχού παρούσα στη φύση, ιδιαίτερα στο θαλάσσιο περιβάλλον όπου βιοσυντίθεται κυρίως με μικροφύκη / φυτοπλαγκτόν, και συσσωρεύεται στο ζωοπλαγκτόν ως κόκκινο-πορτοκαλί χρωστική ουσία. Την βρίσκουμε σε πολλά υδρόβια ζώα, όπως τα καρκινοειδή (γαρίδες , καραβίδες, καβούρια και αστακοί).
Τα ψάρια όπως τα είδη σολωμού που τρέφονται με καρκινοειδή προσλαμβάνουν την ASX που έτσι περνάει στα υψηλότερα επίπεδα της τροφικής αλυσίδας.
Το μικροφύκος Haematococcus pluvialis θεωρείται ότι έχει την υψηλότερη ικανότητα να συσσωρεύει ασταξανθίνη αλλά σύνθεση της μπορεί να γίνει και από φυτά και βακτήρια
Σήμερα το 95% του ASX που διατίθεται στην αγορά παράγεται συνθετικά με τη χρήση πετροχημικών, λόγω μαζικής παραγωγής και οικονομικής απόδοσης. Πρέπει όμως να τονιστεί ότι έχουν τεθεί θέματα ασφάλειας όσον αφορά τη χρήση συνθετικού ASX για ανθρώπινη κατανάλωση.
Επομένως η ασταξανθίνη η οποία προέρχεται από το H. pluvialis πρέπει να είναι η κύρια πηγή για όλες τις ανθρώπινες εφαρμογές, είτε πρόκειται περί συμπληρωμάτων διατροφής, είτε περί καλλυντικών και τροφίμων.
Τι χρειάζεται στα θαλάσσια ζώα;
Η ASX έχει διάφορες ουσιώδεις βιολογικές λειτουργίες στα θαλάσσια ζώα όπου συμπεριλαμβάνονται ο χρωματισμός, η προστασία από τις υπεριώδεις ακτινοβολίες (UV), η επικοινωνία, η αναπαραγωγική ικανότητα, η ανοσοαπόκριση, η αντοχή στα διάφορα στρες και η προστασία από την οξείδωση των μακρομορίων.
Η ασταξανθίνη σχετίζεται ιδιαίτερα και με άλλα καροτενοειδή μόρια, όπως η ζεαξανθίνη, η λουτεΐνη και η β-καροτίνη και έχει κοινές με αυτά αρκετές μεταβολικές και φυσιολογικές λειτουργίες. Εντούτοις είναι πλέον βιοενεργός από τη ζεαξανθίνη, την λουτεΐνη και το β-καροτένιο.
Σε αντίθεση με άλλα καροτενοειδή, δεν μετατρέπεται σε βιταμίνη Α.
Λόγω της μοριακής της δομής έχει μοναδικά χαρακτηριστικά που υποστηρίζουν τη χρήση της στην προαγωγή της ανθρώπινης υγείας. Συγκεκριμένα, σβήνει τις ελεύθερες ρίζες, ενώ αφαιρεί και εξουδετερώνει ηλεκτρόνια υψηλής ενέργειας.
Επιπλέον, διατηρεί την ακεραιότητα των κυτταρικών μεμβρανών και προστατεύει την οξειδοαναγωγική δράση και τη λειτουργική ακεραιότητα των μιτοχονδρίων.
Πρόσφατα, η ασταξανθίνη προσελκύει μεγάλο ενδιαφέρον λόγω των φαρμακολογικών δυνατοτήτων της στις οποίες συμπεριλαμβάνονται αντικαρκινικές, αντιδιαβητικές, αντιφλεγμονώδεις και αντιοξειδωτικές δράσεις καθώς και ωφέλεια στο νευρικό σύστημα, το καρδιαγγειακό σύστημα, τα μάτια και το δέρμα.
Για το δέρμα ειδικότερα έχει διαπιστωθεί ότι η ASX διαθέτει πολλαπλές βιολογικές δραστηριότητες για να διατηρήσει την υγεία του και να επιτύχει αποτελεσματική προφύλαξη από την ανάπτυξη καρκίνου.
Στην διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών έγινε κατανοητός ο μηχανισμός με τον οποίο το συνεχιζόμενο οξειδωτικό στρες οδηγεί σε χρόνια φλεγμονή, η οποία με τη σειρά της, διαμεσολαβεί στις περισσότερες χρόνιες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου και της βλάβης του δέρματος .
Οι μοριακές και μορφολογικές μεταβολές στο ηλικιωμένο δέρμα συμβάλλουν στην εμφάνιση συμπτωμάτων όπως η υπερβολική ξηρότητα, ο κνησμός, η τάση σχηματισμού ρυτίδων, η κακή θρέψη, η ευθραυστότητα και δυσκολία επούλωσης τραυμάτων, οι αλλαγή στην διαπερατότητα του δέρματος στα φάρμακα, η μειωμένη ικανότητα αντίληψης και ανταπόκρισης στα μηχανικά ερεθίσματα, ο ερεθισμός του δέρματος και η εμφάνιση όγκου. Οι επιδράσεις της ASX στην σύνθεση μελανίνης και την καταστολή υπερμελάγχρωσης καθώς και την αναστολή της φωτογήρανσης επιπλέον δε η μείωση του σχηματισμού ρυτίδων έχουν αναφερθεί σε αρκετές κλινικές μελέτες.
Η ASX έχει αποδειχθεί ότι επιδρά σε διάφορα στάδια του οξειδωτικού στρες, αναστέλλοντας τους φλεγμονώδεις διαμεσολαβητές. Η παρέμβαση της αφορά την ρύθμιση των αντιοξειδωτικών και αντιφλεγμονωδών ενεργειών, τη ρύθμιση της ανοσοαπόκρισης, την πρόληψη της βλάβης του δέρματος και την ρύθμιση της αποκατάστασης του DNA
δείτε και: