Μπορεί να σας φανεί παράδοξο, αλλά ισχύει απόλυτα ότι τα γεράματα δεν αφορούν όσους περνούν κάποια ηλικία. Η γήρανση των οργάνων του ανθρώπινου οργανισμού, ξεκινά από τη στιγμή που γεννιέται κανείς και δεν υπάρχει καμία εξαίρεση. Πρόκειται δηλαδή για μια προοδευτική φθορά που σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας συνεχίζεται αδυσώπητα και μας αφορά όλους.
Στην σημερινή ανάρτηση θα ασχοληθούμε με το δέρμα που ως το πλέον ογκώδες όργανο του σώματος μας, προϊόντος του χρόνου εμφανίζει ορατά και σαφή σημάδια γήρανσης.
Το δέρμα και ο ρόλος του
Για να αφοριστεί το σώμα μας από το εξωτερικό περιβάλλον χρειάζεται ένα σαφές όριο. Ένας φραγμός δηλαδή, ή αν θέλετε ένα σύνορο που ορίζει που φθάνει ο οργανισμός και που αρχίζει το περιβάλλον. Ο φραγμός αυτός προσφέρει την αναγκαία προστασία του σώματος από την απώλεια νερού αλλά και παρεμποδίζει τη μόλυνση εκ μικροοργανισμών ή την βλαπτική δράση διαφόρων ουσιών.
Όμως, πέρα από αυτά, το δέρμα έχει και ένα πολύ σημαντικό καλλυντικό ρόλο. Είναι σαφές δε ότι μια νέα και όμορφη εμφάνιση μπορεί να επηρεάσει θετικά και αμφίδρομα την κοινωνική συμπεριφορά, αλλά και την αναπαραγωγική προοπτική.
Δεν είναι επομένως παράδοξο ότι για πολλούς ανθρώπους, ειδικά για γυναίκες, ένα σημαντικό ποσό ημερήσιας δαπάνης αφορά τα καλλυντικά και γενικότερα τα φαρμακευτικά προϊόντα που προσπαθούν να αποτρέψουν ή να αντιστρέψουν τη γήρανση του δέρματος.
Αυτή η τεράστια καλλυντική ανάγκη συνεχώς προωθεί την έρευνα για τη γήρανση του δέρματος και τη θεραπεία του.
Πως γερνάει το δέρμα
Η δερματική γήρανση προκαλείται τόσο από ενδογενείς όσο και εξωγενείς παράγοντες.
Στην πρώτη περίπτωση, η γήρανση είναι μια αναπόφευκτη φυσιολογική διαδικασία που οδηγεί σε λεπτές, ξηρές επιδερμίδες, λεπτές ρυτίδες και σταδιακή δερματική ατροφία.
Η εξωγενής γήρανση προκαλείται από παράγοντες του περιβάλλοντος όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, το κάπνισμα, η κακή διατροφή και η έκθεση στον ήλιο. Το αποτέλεσμα αυτού του είδους γήρανσης είναι οι βαθιές, χονδροειδείς ρυτίδες, η απώλεια της ελαστικότητας του δέρματος, η χαλάρωση και η εμφάνιση τραχιάς υφής.
Από τις διάφορες αφορμές που προκαλούν την εξωγενή γήρανση, αξίζει να σταθούμε στην μακροχρόνια έκθεση στην ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία (UV). που έχει αποδειχτεί ότι είναι ο πρωταρχικός παράγων βλάβης του δέρματος και αναφέρεται ως φωτογήρανση.
Μηχανισμοί ενδογενούς γήρανσης
Η εγγενής γήρανση του δέρματος είναι μια διαδικασία φυσιολογικά επερχόμενων αλλαγών που σχετίζονται με το πέρασμα του χρόνου. Επομένως ερμηνεύει την γεροντική εμφάνιση του δερματικού ιστού, ακόμα και σε περιοχές που διαθέτουν φωτοπροστασία (πχ. εσωτερική πλευρά του βραχίονα), διότι προκύπτει από μεταβολικούς παράγοντες.
Εδώ, οι πιο αξιοσημείωτες ιστολογικές μεταβολές, συμβαίνουν μέσα στην στοιβάδα των βασικών κυττάρων. Η έρευνα έδειξε ότι καθώς ένα άτομο μεγαλώνει, ο πολλαπλασιασμός των κυττάρων στη βασική στοιβάδα μειώνεται. Έτσι η επιδερμίδα γίνεται λεπτότερη και η επιφάνεια επαφής μεταξύ αυτής και του δέρματος μειώνεται.
Το αποτέλεσμα είναι μια μικρότερη επιφάνεια ανταλλαγής για παροχή τροφής στην επιδερμίδα, που οδηγεί σε περαιτέρω εξασθένηση της ικανότητας πολλαπλασιασμού βασικών κυττάρων.
Αυτή η διαδικασία μείωσης της ικανότητας πολλαπλασιασμού των κυττάρων συμπεριλαμβανομένων των κερατινοκυττάρων, των ινοβλαστών και των μελανοκυττάρων ονομάζεται κυτταρική γήρανση.
Μελέτες σε ανθρώπους διαφορετικής ηλικίας, έδειξαν ότι όσο μεγαλώνουμε υπάρχει αύξηση της β-γαλακτοσιδάσης η οποία είναι δείκτης γήρανσης και δείχνει ότι το ηλικιωμένο δέρμα περιέχει περισσότερα γερασμένα κύτταρα.
Γνωρίζουμε επίσης ότι το φωτοπροστατευόμενο ηλικιωμένο δέρμα, παρουσιάζει όχι μόνο λιγότερα μαστοκύτταρα και ινοβλάστες από τα φωτοπροστατευμένα νεαρά δέρματα αλλά και σπάνιες ίνες κολλαγόνου και ελαστικές ίνες.
Τα επιστημονικά ευρήματα υποδηλώνουν μειωμένη παραγωγή προκολλαγόνου τύπου Ι στο ηλικιωμένο ανθρώπινο δέρμα και εκφύλιση συστατικών όπως η ελαστίνη, ινιδελίνη και οι ολιγοσακχαρίτες, κάτι που οδηγεί σε έκπτωση την ικανότητα του δέρματος να συγκρατεί νερό.
Αλλαγές στην εξωγενή γήρανση
Aναφέρθηκε ήδη ότι η έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία είναι ο πρωταρχικός παράγοντας της εξωγενούς γήρανσης του δέρματος (περίπου το 80% της δερματικής βλάβης).
Στην εξωγενή γήρανση του προσώπου η επιδερμίδα δεν γίνεται λεπτότερη αλλά ακτινοβολούμενη από την υπεριώδη επιδερμίδα πυκνώνει.
Στα βασικά κύτταρα, η έκφραση της β1-ιντεγκρίνης (πρωτεΐνης κυτταρικής επιφάνειας), η οποία αλληλεπιδρά με τις πρωτεΐνες της εξωκυτταρικής μήτρας και θεωρείται ως ένας από τους δείκτες των επιδερμικών βλαστικών κυττάρων, μειώνεται σημαντικά, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο πολλαπλασιασμός στα ηλικιωμένα βασικά κερατινοκύτταρα είναι επίσης εξασθενημένος .
Η παραγωγή κολλαγόνου τύπου VII στα κερατινοκύτταρα μειώνεται σε περιοχές που δέχονται ακτινοβολία. Το κολλαγόνο τύπου VII σχηματίζει τα ινίδια αγκύρωσης στη δερμο-επιδερμική ένωση. Επομένως η μείωση της παραγωγής τους οδηγεί σε ρυτίδες λόγω της χαλάρωσης του δεσμού μεταξύ του δέρματος και της επιδερμίδας.
Βρέθηκε επίσης ότι το κολλαγόνο τύπου Ι μειώνεται στο δέρμα με φωτογήρανση λόγω αυξημένης αποικοδόμησης του
Υπάρχουν και πολλές άλλες μεταβολές που προκαλούνται από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στο δέρμα, αλλά δεν χρειάζεται να επιμείνουμε για να μην μετατρέψουμε το ενημερωτικό αυτό κείμενο σε δυσνόητο ιατρικό θέμα.
Πάντως όλες αυτές οι μεταβολές (μεταλοπρωτεϊνάσες μήτρας ΜΜΡ, πρωτεάσες σερίνης και άλλες πρωτεάσες που συμμετέχουν σε αυτήν την δράση αποικοδόμησης, συσσώρευση μη φυσιολογικού ελαστικού ιστού, αυξημένη έκφραση της ελαστίνης κατά 4 φορές, ελαστολύση που χαρακτηρίζεται από διάσπαση των ελαστικών ινών κλπ κλπ) οδηγούν σε γήρανση του δέρματος.
Αξίζει τέλος να αναφερθεί ότι η λειτουργία του μικροαγγειακού συστήματος μειώνεται με τη γήρανση λόγω ενδοθηλιακής δυσλειτουργίας, ενώ συνυπάρχει μειωμένη αγγειογενετική ικανότητα και μειωμένη αγγειοδιαστολική λειτουργία. Αποτέλεσμα όλων αυτών, η μειωμένη τροφοδοσία των δερματικών κυττάρων με τα γνωστά αποτελέσματα.
Ένα εύλογο ερώτημα που ανακύπτει μετά από όλα αυτά: μπορούμε να παρέμβουμε διορθωτικά; Είναι το φαινόμενο γήρανση αναστρέψιμο και με ποιόν τρόπο;
Περί αυτού όμως θα επανέλθουμε σύντομα γιατί τα ιατρικά νέα είναι άκρως ενδιαφέροντα.
