Ονομάζουμε κίρρωση, την παθολογική κατάσταση στην οποία ουλώδης συνδετικός ιστός έχει αντικαταστήσει υγιή ιστό του ήπατος, ο οποίος έχει καταστραφεί.
Η απώλεια υγιούς ιστού (με επακόλουθη μείωση λειτουργικών δυνατοτήτων), συν το ότι ο ουλώδης ιστός, εμποδίζει την ομαλή ροή αίματος εντός του ήπατος, οδηγεί το όργανο σε μειωμένη δυνατότητα εκτέλεσης των λειτουργιών του, με διάφορα επακόλουθα.
Η προοδευτική επιδείνωση αυτής της κατάστασης οδηγεί σε ηπατική ανεπάρκεια.
Ύπουλος εχθρός
Πολλοί άνθρωποι έχουν κίρρωση αλλά δεν το γνωρίζουν, διότι δεν υπάρχουν εξ αρχής σημεία και συμπτώματα που να το υποδεικνύουν σαφώς. Η εμφάνιση κλινικών σημείων και συμπτωμάτων δηλώνει προχωρημένη βλάβη.
Είναι συχνή πάθηση;
Στις Ηνωμένες Πολιτείες οι στατιστικές λένε πως σε 400 ενήλικες, ένας έχει κίρρωση. Η βλάβη είναι συχνότερη σε άτομα ηλικίας 45 έως 54 ετών. Εν τούτοις τα ποσοστά είναι μεγαλύτερα, αν λάβουμε υπόψη ότι αρκετοί, έχουν ήδη ηπατική βλάβη, χωρίς να έχουν διαγνωστεί.
Ποιοι έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο;
Οι άνδρες συγκριτικά με τις γυναίκες, οι μεγαλύτεροι των 50 ετών, οι πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη και βέβαια όσοι κάνουν βαριά χρήση οινοπνεύματος (αιθυλική αλκοόλη – αιθυλισμός), ή πίνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Εντούτοις συχνά, δεν υπάρχει κατανάλωση αλκοόλ και το πρόβλημα σχετίζεται με την συσσώρευση λίπους (λιπώδης διήθηση την αιτία της οποίας δεν γνωρίζουμε), η οποία πέραν ενός βαθμού, αναπτύσσει χρονίζουσα φλεγμονή και οδηγεί σε σοβαρή νόσο.
Εκτός των αιτίων αυτών, οι ηπατίτιδες B και C μπορεί επίσης να οδηγήσουν σε κίρρωση ενώ χρειάζεται να μνημονεύσουμε και τις περιπτώσεις όπου έχουμε αυτοάνοση προέλευση (πχ. πρωτοπαθής χολαγγειίτις), ή περιπτώσεις με κληρονομική αιτία όπως η νόσος Wilson, η αιμοχρωμάτωση και η έκπτωση alpha – 1 αντιθρυψίνης.
Μπορεί να φταίνε και φάρμακα που προκαλούν ηπατική βλάβη;
Ναι. Κάποια φάρμακα μπορούν να οδηγήσουν σε κίρρωση, όταν λαμβάνονται επί μακρόν ή σε δόσεις πέραν της επιτρεπομένης.
Τέτοια είναι τα αντισυλληπτικά, τα παυσίπονα τύπου ακεταμινοφαίνης (άλλη ονομασία της παρακεταμόλης), διάφορα αντιφλεγμονώδη και αναβολικά στεροειδή.
Και οι συνέπειες;
Η προοδευτική επιδείνωση της ομαλής λειτουργίας του ήπατος, θα εκφραστεί με διάφορες επιπλοκές, οι οποίες είναι πιθανό να αποτελέσουν και το πρώτο σημάδι της αρρώστιας.
Οι επιπλοκές μπορεί να είναι :
Πυλαία υπέρταση που σχετίζεται με αύξηση της πίεσης μέσα στην πυλαία φλέβα. Αυτό συμβαίνει διότι αυξάνουν οι αντιστάσεις (ένα είδος στραγγαλισμού της φλέβας) από τον συνδετικό ινώδη ιστό του ήπατος.
Αυτό όταν θα συμβεί μπορεί να οδηγήσει σε κιρσούς, δηλαδή διεύρυνση των φλεβών με τις οποίες αναστομώνεται η πυλαία, σε μια προσπάθεια εύρεσης τρόπου να ξεπεράσει το εμπόδιο.
Πρόκειται για συχνή επιπλοκή της κίρρωσης με υψηλό βαθμό επικινδυνότητας, διότι αν οι κιρσοί δεν αντέξουν τις εσωτερικές πιέσεις και σπάσουν, θα προκληθεί σοβαρή αιμορραγία που δεν είναι εύκολο να ελεγχθεί.
Οιδήματα στα κάτω άκρα. Αρχίζουν να πρήζονται τα πέλματα και οι αστράγαλοι αρχικά και το πρήξιμο προοδευτικά ανεβαίνει. Είναι δυνατό να προκύψει συλλογή υγρού και μέσα στην κοιλιά (ασκίτις)
Συμπτώματα από το κεντρικό νευρικό σύστημα
Η αδυναμία του οργάνου να εργαστεί φυσιολογικά, οδηγεί σε συσσώρευση ουσιών με τοξική δράση. Ο ασθενής παρουσιάζει την γνωστή ως ηπατική εγκεφαλοπάθεια (δυσκολία στη σκέψη, αλλαγή προσωπικότητας, διαταραχή διανοητικής λειτουργίας και μειωμένο επίπεδο συνείδησης )
Άλλες εκδηλώσεις και επιπλοκές
Οστεοπόρωση, ανάπτυξη λίθων στην χολή, προβλήματα στα χολαγγεία, δυσαπορρόφηση των τροφών με επακόλουθο τον υποσιτισμό, εύκολες αιμορραγικές εκδηλώσεις και μώλωπες, ευαισθησία στα φάρμακα λόγω διαταραχής του μεταβολισμού τους, εγκατάσταση διαβητικής νόσου τύπου 2 λόγω ανάπτυξης αντίστασης στην ινσουλίνη.
Η κίρρωση αυξάνει επίσης την πιθανότητα εμφάνισης βακτηριακών λοιμώξεων από διάφορα συστήματα (πχ. ουρολοίμωξη, πνευμονία)
Η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου στο ήπαρ (πρωτοπαθές ηπάτωμα) είναι πολύ αυξημένη.
Τελικά, εγκαθίσταται ηπατική ανεπάρκεια. Σε αυτή την περίπτωση το ήπαρ έχοντας μεγάλη βλάβη, ουσιαστικά δεν λειτουργεί. Ο ασθενής σε αυτή την φάση (ηπατική νόσος τελικού σταδίου) έχει ανάγκη μεταμόσχευσης ήπατος.
Το προσδόκιμο ζωής για προχωρημένη κίρρωση χωρίς μεταμόσχευση είναι 6 μήνες έως 2 χρόνια, ανάλογα με τις επιπλοκές που θα παρουσιαστούν.
Καταλήγοντας: τα πρώιμα συμπτώματα κίρρωσης που ακολουθούν είναι πιθανό να σχετίζονται με ηπατική βλάβη και κίρρωση. Περιλαμβάνουν:
• αίσθημα κόπωσης ή αδυναμίας
• ανορεξία και απώλεια βάρους χωρίς να το επιδιώκει ο πάσχων.
• ναυτία και ενίοτε έμετο
• έντονη φαγούρα στο δέρμα
Τα συμπτώματα αυτά δεν είναι ειδικά και δεν παραπέμπουν υποχρεωτικά τη σκέψη σε ηπατική βλάβη. Γίνονται εντούτοις εντόνως ύποπτα, αν συνυπάρχουν με σκούρα (σαν κονιάκ) ούρα, ή αν έχει κίτρινη απόχρωση το ασπράδι του ματιού (υπ-ίκτερος) η κιτρινίσει το δέρμα (ίκτερος).