Η λειτουργία της όρασης εξαρτάται από τα φωτοευαίσθητα κύτταρα του αμφιβληστροειδή χιτώνα, που είναι τα κωνία και τα ραβδία.Πρόκειται για αισθητήρια κύτταρα που υποδέχονται το φως εξ ού και ονομάζονται φωτοϋποδοχείς.
Ιδιαιτέρως πολύπλοκης κατασκευής, διακρίνονται σε:
α) Κωνία, περίπου 6 – 7 εκατομμύρια κωνοειδείς ράβδους που αντιλαμβάνονται το φως της ημέρας και να το αναλύουν σε χρώματα. Διακρίνονται τρία είδη ή φασματικές κατηγορίες εξ αυτών (αντίληψη κόκκινης, πράσινης και μπλε ακτινοβολίας).
β) Ραβδία, για την αντίληψη του αμυδρού φωτός και της εξυπηρέτηση νυχτερινής όρασης. Πολύ περισσότερα από τα κωνία, αριθμούν περίπου 120 – 140 εκατομμύρια.
Αν και τα ονόματα, ραβδία και κωνία, δόθηκαν στις αρχικές ιστολογικές μελέτες λόγω μορφολογίας (κυλινδρικά ή κωνικά σχήματα), σήμερα η διάκριση δεν είναι μορφολογική.
Η κατασκευαστική τους πολυπλοκότητα εντυπωσιάζει. Και τα δύο έχουν ουσιαστικά την ίδια δομή. Το κυτταρικό σώμα περιέχει τον πυρήνα και γύρω του ένα εξωτερικό τμήμα περιέχει ξεχωριστά (> 1000) στρώματα μορίων λίπους.
Σε κάθε στρώμα είναι ενσωματωμένα έως 10.000 φωτοευαίσθητα μόρια φωτοχρωστικής ουσίας, της οψίνης. Η οψίνη των ραβδίων λέγεται ροδοψίνη, ενώ η παραλλαγή της που λειτουργεί εντός των κωνίων καλείται ιωδοψίνη.
Όταν το φως διεγείρει την οψίνη προκαλεί ηλεκτρικές ώσεις. Αυτές αποστέλλονται στο νευρωνικό δίκτυο του αμφιβληστροειδούς χιτώνα, προκαλώντας αυτό που ονομάζουμε όραση.
Μάλιστα οι ώσεις που προκαλούνται από την διάσπαση της ροδοψίνης των ραβδίων είναι υπεύθυνες για την αντίληψη του φωτός, οι δε ώσεις που προκαλούνται από την διάσπαση της ιωδοψίνης των κωνίων ευθύνονται για την αντίληψη των χρωμάτων.
Η γνώση των ανωτέρω είναι αναγκαία προκειμένου να αντιληφθεί κανείς την σπουδαιότητα της εντελώς πρόσφατης δημοσίευσης με τίτλο: Αποκατάσταση της οπτικής λειτουργίας σε προχωρημένη ασθένεια μετά τη μεταμόσχευση ανθρώπινων πολυδύναμων φωτοϋποδοχέων κώνων που προέρχονται από βλαστοκύτταρα
Restoration of visual function in advanced disease after transplantation of purified human pluripotent stem cell-derived cone photoreceptors: Cell Reports
Με απλά λόγια η εργασία έδειξε ότι οι κώνοι που προέρχονται από ανθρώπινα βλαστοκύτταρα εισήχθησαν στον αμφιβληστροειδή των πειραματόζωων και βελτιώσαν την χαμένη ικανότητα τους να δουν.
Αντιλαμβάνεται εύκολα κάποιος τη σημασία αυτού του αποτελέσματος και κατανοεί τον ενθουσιασμό των ερευνητών.